Ali Murat Karabağ

Ali Murat Karabağ

Çocuklar için Finansal Okuryazarlık

Pandemi ile birlikte kaynakların kullanımı konusunda algımız tamamen değişti. Yokluk algısı hepimizi sardı ve çıkış yolları aradık. Kimi bağ-bahçe aldı kimi stok yaptı kimi hiç oralı bile olmadı. Yüksek binalar ve betonlar arasında öyle bir dünyamız vardı ki toprağın bereketini hepimiz unuttuk. "Kaynak az, insan çok" algısı zihinlere ve ruha korku olarak yerleştirilmeye çalışıldı. Oysa toprak olan her yerde tarım yapılabilirdi ve bizde de öyle verimli araziler var ve verimsiz olsa da teknolojiyle verimli hale getirilebilecek öyle çok toprağımız var ki... Sorun kaynak azlığı değil sorun kaynakları ve onları nasıl kullanacağını bilmeyen bir nesil olarak yetişmemiz.

Kıymetli anne ve babalar, çocuklarımızın geleceği tehlike altında ve bu işin aslı yokluktan dolayı değil bilgisizlikten dolayı. Çöllerin bile yeşertildiği dünyamızda ülkemizin verimli kaynaklarını kullanabilme, sürdürülebilir bir ekonomi süreci inşa edebilmek için çocuklarımızı bilinçlendirmek zorundayız. Bu nedenle erken yaşlarda çocuklarımıza finansal okur-yazarlık öğretmeli ve doğayla buluşturup doğanın bereketini, gücünü hissettirmeliyiz.

Günümüzde finansal okuryazarlık, bireylerin erken yaşlarda kazanması gereken hayati becerilerden biri haline gelmiştir. Parayı anlama, tasarruf etme ve bilinçli harcama alışkanlıkları, bireylerin yaşam boyu finansal başarılarında büyük rol oynar. Ancak bu beceriler, sadece yetişkinlikte değil, okul öncesi dönemde de temelleri atılabilir.

Yazının Devamı

Ergenlikte sınırlar

Dirim sürecinin anne ve babaları en çok zorlayan dönemi diyebiliriz. Ergenlik genellikle çatışmalar ve tartışmalarla geçebilir. Bu tartışmalar uzun bir süre aile içi uzaklaşmaya neden olabilir. Bu nedenle ergenlik süreci başlamadan iletişim sürecimizi güçlendirmeliyiz. Bireyin kimliğini bulma ve bireyselleşme yolunda attığı bu önemli dönemde anne ve babalar, çocuklarının bireysel alanlarına saygı duyarken, aynı zamanda rehberlik etmek ve belirli sınırlar koymak zorundadır. Ancak bu dengeyi kurmak kolay değildir. Peki, ergenlerin bireysel alanlarına saygı duyarken net ve mantıklı sınırlar nasıl konulabilir?

Ergenlik döneminde bireyler sadece fiziksel ve psikolojik gelişim açısından değil duygusal açıdan da çevreden bağımsızlık arayışına girerler. Bu süre zarfında insanlar kendilerine ait bir alan yaratma konusunda güçlü bir ihtiyaç halinde olur. Bu alan fiziksel bir odadan daha fazlasıdır; Karar verme, düşünceleri ifade etme ve yaşam tarzı seçimleri gibi birçok işlevi içerir. Çocuğunuzun kişisel alanına saygı duymak onun kendisini ifade etmesine olanak tanır ve ona güvenilir olduğu mesajını verir.

Ergenin kişiselleştirilmiş çabaları ne kadar önemli olursa olsun, bu dönemde rehberlik ve denetim de aynı derecede gereklidir. Ancak bu kontrolün baskıya dönüşmemesi için sınırların açık, mantıklı ve açık bir şekilde çizilmesi gerekmektedir.

Yazının Devamı

Ergen ısrarı

Her çocuk ergen olacaktır. O zaman ergenliğe kadar zamanımız var. Ne için? Diyalog yolları oluşturmak, anlamak, dinlemek ve sürdürülebilir bir ortak dil oluşturmak için. Bunun temelini bebeklik süreci itibariyle atmaya başlamazsak sanırım 3 yaş sendromundan daha hasarlı bir süreç yaşayabilirsiniz. Ergenler, bebek ve çocuk olmadıklarına inanan ve bu uğurda yanlış da olsa yanlışında ısrar eden ve hatta yanlıştan dönmeyerek başını belaya sokan bir yaşam türü olarak karşımıza çıkmaktadır. Yaşam türü derken lütfen ergenlerimiz alınmasın zira biz de o türün bir versiyonu olarak o yolları geçtik.

Kıymetli anne ve babalar! Ergenlik, bireyin kimliğinin gelişimindeki en önemli aşamalardan biridir. Bu dönemde gençler bağımsızlık ve özerklik çabası içinde yetişkinlere karşı isyan etme eğiliminde olabilirler. Açıkça yanlış olan şeylerde ısrar etmeleri ve ebeveynlerinin fikirlerini dinlemeyi reddetmeleri yaygındır. Anne-babanın bu duruma karşı tutumu ergenin gelişim seyrini olumlu ya da olumsuz yönde etkileyebilir... Bu nedenle bir ebeveynin ilk adımı empati göstermek olmalıdır. Çocuğunuzun zihnini anlamaya çalışmak ve neden bu kadar ısrarcı olduğunu anlamaya çalışmak aralarındaki iletişimi artıracaktır. Araştırmalar, empatik bir yaklaşımın gençlerin kendilerini daha değerli hissetmelerine ve daha açık iletişim kurmalarına yardımcı olabileceğini gösteriyor.

Ergen bireyler duygusal değişimlerden etkilenerek kararlar verebilir ve savunmacı tutumlar sergileyebilirler. Bu durumlarda sabırlı ve sakin bir tutum sergilemeniz çok önemlidir. Yüksek sesle tartışmak veya çocuğun duygularını küçümsemek, çatışmayı derinleştirebilir. Bunun yerine, sakin bir ses tonuyla konuşarak çocuğun kendini ifade etmesine olanak tanınmalıdır. Demokratik ve sakin bir tutumun ergenlerin duvarlarında beklenmedik bir etki yaratacaktır. Duvarlar sarsılınca yeni bir inşa sürecine geçtiğinde “Babam beni dinliyor, annem beni anlıyor.” düşüncesiyle daha sağlıklı bir iletişim sağlanacaktır.

Yazının Devamı

Çocuk oyunları ve oyuncakları

Oyun oynamak, çocuklar için dünyayı anlamanın ve öğrenmenin en etkili yollarından biridir. Oyuncaklar ise bu sürecin önemli bir parçasıdır. Oyun sırasında çocuklar hem hayal güçlerini hem de becerilerini geliştirir. Peki, oyun oynarken çocuklar neler yaşar, hisseder ve nasıl gelişir? Anne babalar için bu sürecin önemi, somut örneklerle açıklanmaya değerdir.

Oyun, dünya içinde dünyalar kurmaktır. Kurulan dünyalar gerçeğiyle bire bir aynı olmak zorunda değildir ve hatta kurallar dışında her şey değiştirilebilir, dönüştürülebilir. Bir değnek, at olur, süpürge olur, uçan süpürge olur, ok olur, beyzbol sopası olur… olur da olur. Çocuk oyunla hayal gücünü geliştirir, oyuncakla bu hayal dünyasını somutlaştırır.

Oyunlar ayrıca çocukların yaşadıkları duyguları dışa vurmaları için bir aracıdır. Örneğin, bir yapbozu tamamladıklarında başarı hissi yaşar, bir sorunla karşılaştıklarında ise hayal kırıklığını deneyimleyebilirler. Eğlenirler, mutlu olurlar. Sinirlenirler, üzülürler. Neye, nasıl tepki vereceklerini oyun içinde deneyimler gerçek hayatta duygularını daha sağlıklı bir şekilde yönlendirebilirler. Oyunlar, çocukların duygusal dayanıklılığını geliştirir. Kaybetmek, beklemek veya hatalarından ders almak gibi deneyimler, çocuğun duygularını yönetmeyi öğrenmesini sağlar.

Yazının Devamı

Deneme sınavı nedir, ne değildir?

Kıymetli okurlar, malum bu hafta neredeyse tüm özel okullar bursluluk sınavı yapıyor. Sınav öncesinde sizlerle deneme sınavlarının ne olduğu ve ne olmadığıyla ilgili paylaşımda bulunacağım. Lütfen bu konuyu çocuklarımızla paylaşalım, onların kaygı süreçlerini kontrol altına alalım.

Kıymetli okurlar, deneme sınavları, öğrencilerin belirli bir konu veya sınav türüne ilişkin bilgilerini ölçmek, zayıf yönlerini anlamak ve gerçek sınava hazırlanırken strateji geliştirmelerine yardımcı olmak için kullanılan bir değerlendirme yöntemidir. Bu sınavlar özellikle lise ve üniversiteye giriş sınavlarına hazırlıkta önemli bir araçtır. Ancak deneme sınavlarının ne olduğu ve nasıl değerlendirildiği konusunda ebeveynlerin doğru şekilde bilgilendirilmesi önemlidir.

Deneme sınavları öğrencilerin akademik performanslarını ve sınava girme becerilerini geliştirmek için tasarlanmış uygulama oturumlarıdır. Bu sınavlar gerçek sınav formatlarına göre hazırlanmakta ve öğrencilerin hangi konularda güçlü, hangi konularda eksik olduğunu tespit etmelerine olanak sağlamaktadır. Ayrıca sınavlar sırasında zaman yönetimi, stres kontrolü ve konsantrasyon becerilerini geliştirme fırsatı da sağlar.

Yazının Devamı

Velilerin gündemi bursluluk sınavları

Kıymetli okurlar, bu aralar tüm yollarda, ekranlarda özel okulların bursluluk sınavları görsellerini görüyoruz. Kurumların sınav tarihlerine dikkat ettiyseniz çoğu 11 Ocak’ta sınavını yapıyor. Neden? Hem veliler hem de okullar 15 tatil sürecinde ekonomik olarak planlarını yaparak önlerini görsün ve eğitim politikalarında gerekli düzenlemeleri yapabilsinler diye... Aynı zamanda veliler, kayıtlarını gerçekleştirerek çocukların istikbali için gerekli çalışmalara el birliğiyle başlasınlar düşüncesi var.

Hepimizin bildiği üzere Türkiye’de artan enflasyon oranları, eğitim alanındaki maliyetleri de doğrudan etkiliyor. Özellikle özel okullarda eğitim görmek isteyen aileler, yüksek öğrenim ücretleri nedeniyle ciddi bir ekonomik yük altında kalıyor.

Veliler, bu ekonomik koşullar altında çocuklarının iyi bir eğitim almasını sağlamak için alternatif çözümler ararken, bursluluk sınavları öne çıkıyor. Eğitim masraflarını karşılamakta zorlanan aileler için bursluluk sınavları, çocuklarının kaliteli eğitime erişiminde önemli bir alternatif haline geliyor. Okullar, başarıyı ödüllendiren bu sistem sayesinde hem nitelikli öğrencileri bünyelerine katıyor hem de maddi olarak zorlanan ailelere destek sağlıyor.

Yazının Devamı

Çocuk gelişiminde oyunun önemi

“Oyun oynamak ciddi bir iştir.” Bu cümleyi ilk duyduğumda çok etkilenmiştim. Düşündükçe oyuna olan bakış açım değişmiş ve kendimi oyun araştırırken, drama ile ilgilenirken bulmuştum. 2006’da ilk kitabımın yolculuğu da bu cümleyle başlamıştı. Drama eğitimleri, çocuk oyunları araştırmaları ve uygulamalarını mesleğimle birleştirme arzusuna kapılmıştım. Dönemin popüler kavramlarından “Çoklu Zekâ Kuramı” etkinlikleri ve o dönem yeni telaffuz edilmeye başlanılan “Yapılandırmacı Yaklaşım” ile Drama arasında bağ kurarak dersleri yapılandırmaya başlamıştım. Dersler eğlenceli olmasının yanı sıra nitelikli öğrenme de sağlanıyordu.

Şimdi geriye dönüp baktığımda “Çoklu Zekâ”, “Yapılandırmacı Yaklaşım” eskisi kadar heyecanla dillendirilmediğini görüyorum ancak “Drama” hâlâ aynı heyecanıyla öğretmenler tarafından takip ediliyor, uygulanıyor. Çünkü temelinde “Oyun” var.

Kıymetli anne ve babalar, “Oyun oynamak ciddi bir iştir” sözü, oyunla ilgili genellikle gözden kaçan derin anlamları ortaya koyar. Oyun, çocukların sadece vakit geçirdiği, eğlendiği bir etkinlik olmanın ötesindedir. Oyun, bir öğrenme süreci, bir keşif alanıdır; çocukların zihinlerini şekillendiren, duygusal ve sosyal becerilerini geliştiren, dünyaya bakış açılarını oluşturan ciddi bir iştir.

Yazının Devamı

Bebek ve yemek

Bebeklik dönemi, en güzel zamanların ilki. Sevgi dolu bu günler aynı zamanda sorumluluğun da çok fazla olduğu çocuğun fiziksel ve zihinsel gelişiminin temelinin atıldığı önemli zamanlardır. Bu süreçte bebeğin beslenme-uyku ve hijyen ihtiyaçlarını yerine getirmek büyük bir gayrete aşıktır. Bu yazımızda, bebeklerin beslenme alışkanlıklarının nasıl şekilleneceğini, doğal gıdaya geçiş sürecini ve olası boğazda yemek kalma durumlarında yapılması gerekenleri ele alacağız.

Bebekler ilk 6 ay sadece mucizevi anne sütü ile beslenmelidir. 6 aydan kısa süreyi yarım kalmış, üzerini ise yanına kâr kalmış olarak düşünebilirsiniz. Eğer anne sütü yeterli değilse, doktor tavsiyesiyle uygun bir mama kullanılabilir. Aksi durumda bebeğin sindirim sistemi henüz katı gıdalara hazır olmadığı için ek gıdaya başlanması önerilmez.

6. ay itibariyle doğal gıdaya geçiş süreci başlar. Bu dönemde yavaş yavaş doğal ve taze besinlerle tanışmaları sağlanmalıdır. İlk olarak püre kıvamında sebze ve meyveler tercih edilebilir. Havuç, kabak, elma ve armut gibi hafif gıdalar başlangıç için idealdir. Besinler mümkün olduğunca az işlem görmüş ve katkı maddesi içermeyen doğal gıdalar olmalıdır. Her yeni besin üç gün boyunca denenmelidir. Bu yöntem, bebeğin herhangi bir alerjik reaksiyon gösterip göstermediğini anlamak için önemlidir. Ayrıca, bebeğe su verme alışkanlığı da bu dönemde başlamalıdır. İnek sütü gibi ağır gıdalardan ve havuç gibi gıdaları doğrudan vermekten mümkün olduğunca uzak durun. Boğazda yemek kalması veya nefes borusunun tıkanması olayı en fazla havuç nedeniyle yaşanmaktadır.

Yazının Devamı

Başarıyı ve hataları anlamlandırma süreçlerinde çocukları nasıl yönlendirmeliyiz?

Hatasız çocuk olmaz. Çocukluk dönemi güvenli alanda hata yapma özgürlüğüdür. Çocuk düştüğünde nasıl düşmeyeceğini kendi deneyimler. Bu ve birçok konuyu deneyimlemek için geniş bir zaman aralığı ve yanında onu kuruyan ailesi vardır. Oysa yetişkinlik dönemine geldiğinizde hata yapmanız için bekleyenler ve hatalı iş yapmanız için anı kovalayanlar vardır. “Geri dönüp öğreneyim, bekleyin yapayım.” şansınız pek bulunmamaktadır.

Bu nedenle çocuklara fırsat sunmalıyız, hata yapmaları, deneyimlemeleri, deneyimlerini değerlendirmeleri ve süreci yeniden kurgulayıp yeniden denemeleri için. Unutmayalım ki çocukların gelişiminde başarı kadar hata yapma süreci de oldukça önemli bir yer tutar. Ancak, bu süreçlerin doğru şekilde anlamlandırılması, çocukların özgüvenlerini güçlendirir ve hayatta karşılaştıkları zorluklarla baş etme becerilerini geliştirir. Ebeveynlerin ve eğitimcilerin çocuklara başarı ve başarısızlık kavramlarını anlama konusunda nasıl rehberlik ettikleri, onların kişisel ve akademik gelişimlerinde hayati bir rol oynar.

İlk adım, başarıyı tanımlamak ve yalnızca sonuçlara odaklanmak değil, aynı zamanda sürecin kendisini de kutlamaktır. Çocuklarınıza bir görevi tamamlamayı, bir problemi çözmeyi veya bir beceriyi geliştirmeyi öğretmek de bir başarıdır ve onların çabalarının takdir edilmesini sağlar. Çocuklar, başarının sadece ödüllerle veya dışarıdan tanınmayla ilgili olmadığını, aynı zamanda kendi gelişimleriyle de ilgili olduğunu anlamalıdır. Bu yaklaşım onları sürekli öğrenmeye ve gelişmeye teşvik eder.

Yazının Devamı

Aile değerlerinin aktarımı

Günümüz toplumunda ailelere kişisel ve toplumsal değerleri çocuklarına aktarma konusunda büyük bir sorumluluk düşmektedir. Aile, çocuğun eğitim aldığı ve kültürel kimliğinin temellerinin atıldığı ilk yerdir. Kültür ve değerler eğitimi onların sadece ahlaki açıdan gelişmelerini sağlamakla kalmaz, aynı zamanda topluma uyum sağlayabilen insanlar olmalarını da sağlar. Bu süreç hem aile içinde hem de onun çevreyle olan etkileşiminde önemli rol oynar.

Kültür ve değerler eğitimi, ailelerin çocuklarına sosyal ve kültürel değerleri öğretme sürecidir. Her toplum kültürel mirasını geleceğe aktarırken, bu değerleri aktarmanın en önemli görevi de ailelere düşmektedir. Kültürel kimlik dil, gelenek, inanç, tarih gibi unsurlar etrafında şekillenir. Bu değerlerin çocuklara doğru şekilde aktarılması onların sosyal aidiyet duygularını geliştirebilir. Ayrıca çocukların bu değerleri hayatlarında somut olarak deneyimlemeleri kimlik gelişimlerini güçlendirmektedir.

Peki, kültürel değerler eğitimi nasıl yürütülmelidir? Öncelikle ailelerin çocuklarıyla iletişimde aktif rol alması gerekiyor. Aileler değerlerin aktarımını sadece sözlü öğretimle değil örnek davranışlarla da sağlayabilirler. Örneğin aile içindeki saygı, sevgi, empati gibi değerler ebeveynlerin tutum ve davranışları aracılığıyla çocuklara modellenmektedir. Birlikte yemek pişirmek, aile büyüklerine saygı göstermek, konukseverlik göstermek gibi geleneksel ritüeller çocukların kültürel miraslarını etkili bir şekilde anlamalarına yardımcı olacaktır.

Yazının Devamı

LGS ve YKS’ye nasıl hazırlanmalıyız?

İlk çeyrek sona erdi, küçük bir molanın ardından şimdi çalışmanın dozunu arttırma zamanı. Önceleri hava güzeldi, arkadaşlarımı özlemiştim gibi bahanelerimiz vardı ancak arkadaşlarla hasret giderildi, havalar bozmaya başladı. Şimdi eve kapanıp çalışmanın zamanı. Eve kapanıp deyince gözünüz korkmasın elbette kendinize özel zamanlar ayıracaksınız. Arkadaşlarınızla buluşacak, spor yapacak, eğleneceksiniz

Hedefinizi belirleyin ve bu hedef için yapmanız gerekenleri listeleyerek işe başlayın. Plansız sonuca varmanın mümkün olmadığını unutmayın. Aylık, haftalık ve günlük çalışma planımız var mı? Yoksa hemen yapmaya başlayın. Zamanınızı verimli kullanmak için müfredatı baştan tarayıp zayıf alanlarınızı belirleyin ve bu konular için programınızda ekstra zaman ayırın. Okuldayken teneffüs aralarını verimli geçirin. Çözemediğiniz soruları, anlamadığınız konuları bu boşlukta öğretmenlerinize sorun. Gün içinde muhakkak kitap okuma zamanınız olsun. Hep aynı tür kitap okumayın. Farklı tür kitaplar okuyarak zihin çerçevelerini zorlamanızı bekleriz. Başarı için rehberlik hizmetlerine, süreç analizine önem vermeniz gerekmektedir.

Geçmiş dönem sorularının yanı sıra geçtiğimiz günlerde Millî Eğitim Bakanlığı tarafından yayınlanan örnek soruları önemsemeli ve çözmelisiniz. Bu soruları mümkün olduğunca sınıf ortamında ve zamana riayet ederek çözmelisiniz. Ders çalıştığınız alanları sınav ortamı gibi sade ve yalın hale getirmeli, telefon, tablet, televizyon daha doğrusu ekrandan uzak durmalısınız. Yapabilirseniz tuşlu telefon alarak sosyal medyadan kendinizi doğal yollarla soyutlayabilirsiniz. Aynı hedefe sahip arkadaşlarınızla bir araya gelerek birlikte çalışabilir, zekâ oyunları oynayabilir, soru çözebilir ve birbirinize destek olabilirsiniz.

Yazının Devamı

Güçlü çocuk yetiştirme

Doğduğun an ne bir kurala ne de bir yasaya bağlısındır. İstediğin her şeyi yapabilirsin ta ki çevrendekileri anlayana kadar. Çevrendekiler "onu yapma, bunu söyleme, ayıptır, yanlıştır, yasaktır, doğrudur, eğridir" diye diye seni şekillendirmeye başlar. Artık bir kalıbın içine yerleşmeye başlarsın. Dünya senin değil sen dünyanın olmaya başlarsın.

Onların doğrularını öğrenmeye çalışır, doğru davranmaya çalışırsın. Eğer doğrular çok fazla ise ağırlığında ezilirsin ve sesin çıkmaz olur. Çekinmeyi, korkmayı öğrenir kenara çekilirsin. Oysa aynı dünyanın aynı şartlara sahip bireyisindir. Kuralları, karşıtlarını ve sonuçlarının getirisini öğrenmenin yanı sıra çekinmemeyi ve kendini ifade etmeyi de öğrenmelisin. Kişisel doğruların da olabileceği ve tartışılabileceğini de bilip konuşabilmelisin.

Bu nedenle çocuklarımızın sadece fiziksel değil, duygusal anlamda da desteklenmeye ihtiyaç vardır. Bir ebeveyn olarak çocuğunuzu cesaretlendirmek ve ona enerji vermek, özgüven kazanmasına, başarısızlık korkusunu yenmesine ve başarısızlıkla başa çıkmasına yardımcı olmak açısından çok önemlidir. Teşvik ve moral çocukların duygusal gelişimini destekleyebilir ve hayatın zorluklarıyla sağlıklı bir şekilde başa çıkmalarına yardımcı olabilir.

Yazının Devamı

Boşanma öncesi anne ve baba davranışları

Büyük aileden, çekirdek aileye hızla dönüşen aile yapısında bir tehlikeyle karşı karşıyayız. Bölünmüş, parçalanmış, boşanmış aile. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2024 yılında boşanma oranlarında önceki yıllara kıyasla önemli bir artış görülmüştür: 2024 yılında Türkiye'de toplam boşanma sayısı 210.000'in üzerine çıkmıştır. Bu, 2023 yılına göre %15 oranında bir artışa işaret etmektedir.

Boşanma, çocukların psikolojik ve duygusal durumları üzerinde önemli bir etki bırakır. Türkiye'de boşanma oranlarının artması, aile içindeki ilişkilerin yanı sıra çocukların sağlıklı gelişimini de tehdit etmektedir. Çocuğun boşanma durumuna vereceği ve geliştireceği tepkiler, çocuğun yaşına, bebekse mizacına, çocuksa karakterine, genetik yapısı ve yatkınlıklarına göre değişkenlik gösterir. Bu nedenle, boşanma öncesi ebeveyn tutum ve davranışlarının nasıl olması gerektiği konusu, aile terapistleri ve psikologlar tarafından sıklıkla ele alınmaktadır.

Boşanma süreci çocuklar için özellikle travmatik olabilir. Ebeveynlerin bu dönemdeki tutum ve davranışları, çocukların boşanma sonrası uyum sürecinde önemli bir rol oynar. Anne ve babalar her şeyden önce duygusal dengeyi korumalıdır. Stres ve kaygı, ebeveynlerin çocuklarına davranışları üzerinde olumsuz bir etkiye sahip olabilir. Bu nedenle ebeveynlerin ayrılık sürecinde dahi çocukları için ortak, net ve kararlı bir duruş sergileyerek sağlıklı bir iletişim kurmaları gerekmektedir.

Yazının Devamı

Boşanma sonrası iletişim

Doğum ile ölüm arasındaki sürece “Dirim” yani yaşam denir. Dirim, kişinin ya da canlı varlıkların yaşadığı deneyimleri, hissettikleri duyguları, sosyalleşme süreçlerini ve yaşamlarının çeşitli aşamalarını kapsar. Çocuklar için genel itibariyle bu süreç anne ve babayla tanışma, onlarla yaşama, yaşamı tanıma, güvenme, başarma; başarısızlıkta birlikte mücadele etme ya da en azından yan yana olma olarak kendini sürdürür.

Bu süreçte yaşanacak kavgalar, ayrılıklar, ölümler çocukları derinden etkiler. Temeli anne ve baba olan bir yaşamdan birini çıkardığınızda çocuğun yıpranması, sorun yaşaması, bocalaması ve tramva yaşaması beklenilen bir durumdur.

Bu yazımızda boşanma sonrası çocukla kurulacak iletişim sürecini ele alacağız.

Yazının Devamı

Özgüveni geliştirelim

Özgüven, bireyin kendine olan inancı ve kendi yeteneklerine olan güvenidir. Çocuklar için özgüven, gelişim sürecinde önemli bir rol oynar. Özgüvenin artırılması, çocuğun sosyal ilişkilerine, akademik performansına ve genel yaşam kalitesine önemli ölçüde katkıda bulunur (Schunk, 1991). Bu nedenle, çocukların özgüvenini artırmaya yönelik stratejiler geliştirmek önemlidir.

Olumlu geri bildirim sağlamak, çocukların özgüvenini geliştirmede çok önemlidir. Üzerinde çalışılan konulardan biri de çocukların başarılarının tanınması ve teşvik edilmesidir. Araştırmalar, olumlu geri bildirimin çocukların öz yeterliliğini artırdığını göstermektedir (Hattie & Timperley, 2007). Örneğin, bir çocuğun çalışmasıyla ilgili yapıcı yorumlar, çocuğu gelecekteki sanatsal çabalarını sürdürmesi için motive edebilir.

Bir başka strateji de çocuklara problem çözme becerileri kazandırmaktır. Çocuklar karşılaştıkları zorlukların üstesinden gelmeyi başardıklarında, kendilerine olan inançları güçlenir (Bandura, 1997). Örneğin, çocuklar bir matematik probleminin üstesinden gelmek için farklı yollar denemeye teşvik edildiklerinde, en azından bir çözüm bulabileceklerine dair inançları güçlenir. Bu da genel öğrenme süreci üzerinde olumlu bir etkiye sahiptir.

Yazının Devamı

Kardeşler arası iletişim

Evin tek çocuğu belki de sülalenin ilk torunuyken bir gün bir anda bir misafir çıkar gelir. Tüm gözler ve ilgi sizin üzerinizdeyken bir anda bu misafire odaklanır. Önce o görülür, ona sevgi cümleleri söylenir “… ama abisinden yakışıklı değil, ablasından güzel değil.” denerek sonrasında kalbiniz alınmaya çalışılır.

Bu misafir yani kardeş her konuda çok ayrıcalıklıdır. Sizin her şeyinize ortak olurlar. Anne ve babanızla geçirilen zamana, onların gösterdiği ilgiye… Sizden küçük olduğu için sizin elinizdekileri de alma hakkı vardır hatta onlara bakmanız bile istenebilir. Küçük kardeş için de büyük her zaman bilen kişidir. Bilgeliği sizi yorabilir. Bu ast üst ilişkisinde çoğu zaman sorunlar yaşanabilir. Kıskançlıklar kavgaya neden olabilir. Bu nedenle anne ve babalar çok dikkatli davranmalıdır. Kardeşlerin birbirine sahip çıkarak ve uyumla büyümelerini sağlamak için hassasiyetle süreci yapılandırmaları gerekir.

Kardeşlerin hayat boyu sürecek iletişim, dayanışma ve dostluğunu tesis etmek için anne ve babalar neler yapmalı? Bugün sizlerle bu süreci konuşalım. Kıymetli okurlarım, kardeş ilişkilerini yönetmek sabır isteyen bir süreçtir.

Yazının Devamı

Dijital platformların yanlış kullanımı

İnternet ve iletişim teknolojileri, dünyada en hızlı gelişen teknolojilerin başında gelmektedir. Özellikle son birkaç yıl içinde oldukça gelişen sosyal ağlar ve oyun platformlarının kullanımı günlük hayatımızda çok kısa bir sürede oldukça önemli bir yere sahip olmuştur. İlerleyen yıllarda Metaverse ve sanal gerçeklik yaşamımızın önemli bir bölümünde kullanılır olacak. Bugün kullandığımız sosyal ağların çeşitliliği, rolü ve önemi belki de evrimleşerek çok farklı boyuta geçecek. Şu an yaptığımız öngörü dahi eksik ya da geçersiz kalabilir zira dijital dünyanın gelişimi çok hızlı ve beklenmedik yönde olabiliyor.

Cep telefonlarının gelişimi bunu ispatlamaktadır. Peki, biz bu değişim ve gelişime nasıl ayak uyduracağız? Çocuklarımız için teknoloji kullanımını nasıl organize edeceğiz? Yanlış kullanımda biz ya da çocuklarımız neyle karşılaşabilir?

Teknoloji doğru kullanıldığında beraberinde pek çok avantaj getirebilmektedir. Yanlış kullanımı ise istenmedik olaylara sebep olabilmektedir. Bu nedenle sosyal ağlar ve internetten nasıl daha verimli faydalanabilecekleri konusunda çocuklarımızı doğru yönlendirmeliyiz.

Yazının Devamı

Farklı olan çocuk

Bazıları vardır ki farklıdır. Diğerleri tarafından garipsenir, görmezden gelinir hatta itilir. Uzak dursunlar istenir. Farklıdırlar. Farklılığın bilinmezliği diğerlerine korkutucu gelir. Diğerleri kendilerinden olmayanı dışlar. Kendileri gibi olanlarla kurdukları düzen içinde, konfor alanları içinde yaşamak isterler. Farklı olanlar farklarını anlayıp onlara destek verecek birini bulamadıkları takdirde mutsuzluk dünyasında yol alır. Farklı olanlar fark edilmek için içten içe umut ederken, aynılar farklı olanın yaklaşmaması için içten içe umut eder.

Bu noktada biz eğitimcilere çok büyük görev düşmektedir. Öğrenciler, farklılıkları nedeniyle dışlanma riski taşırlar. Bu, özellikle özel eğitim gereksinimleri olan bireyler için geçerlidir. Eğitimcilerin, farklılıkları kabul eden ve çeşitliliği teşvik eden bir ortam yaratması gerekmektedir. Sınıf içinde, farklılıklara yönelik korkuların azaltılması için farkındalık artırıcı etkinlikler ve projeler düzenlenebilir. Mesela, öğrencilerin birbirlerini anlamalarına ve empati kurmalarına yardımcı olacak etkinlikler düzenlenebilir. Farklı bireylerin destek bulamadıklarında huzursuz ve mutsuzluk hissederler. Bizlerin buna çok dikkat etmesi gerekir.

Huzursuzluk gerginlik, gerginlik ise akran zorbalığı gibi sonuçlar doğurabilir. Öğrencilerin duygusal ihtiyaçlarına duyarlı olmalı ve uygun desteği vermeliyiz. Unutmamalıyız ki her çocuğun bir becerisi vardır ve marifet iltifata tabiidir. Çocukta bulacağımız, keşfedeceğimiz bir marifeti onları çok farklı bir dünyaya ulaştırabilir. Yıllardır görmüş ve yaşamışızdır. Televizyona bir sanatçı çıkar, herkes onu alkışlar, gazeteler, televizyonlar onun hakkında övgüyle bahseder. Çünkü o tüm zorluklara, farklılıklara, engellere ve eksiklere rağmen başarmıştır. Oysa aynı durumlara sahip başka bir çocuk başaramamıştır. Aradaki fark keşfedilmek, desteklenmek ve çalışmak.

Yazının Devamı

Ördek sendromu

İlkokul birinci sınıfa başlayan öğrenciler için ilk birkaç gün zor geçebilir. İşinin ehli bir öğretmenle ve öğretmenin yönlendirmelerini dikkate alan veliler ile bu süreç çok hızlı atlatılabilir. Dünyanın en güzel karelerinden biri ilk dersin sonunda öğretmenin çocuklarını ördek yavruları gibi ardına alıp okulu gezmesidir. Bu arada veliler uzak bir köşeden çocuklarını izler. İki gurubu da uzaktan izlemek muazzamdır. Çocukların tedirgin de olsalar gruba dahil oluşları, velilerin şaşkınlığı, mutluluğu, gururu… Oscar ödüllük bir film gibi izlersiniz.

Bu filmde roller bellidir. Öğretmen-öğrenci-veli. Rollerin birbirine karışması süreci zora sokar. Hele ki veli, hem anne-baba hem öğretmen hem de çocuğun yapması gereken işleri yaparak rolleri karıştırırsa işler sarpa sarar. Anne-baba çocuklarının öğrenme ve eğitim süreçlerine olması gerekenden fazla müdahale ederek onların gelişimini engellemeye başlaması çok tehlikeli bir durumdur.

Bu durumda dünyayı tanımaya çalışan ördekler gider, karşımıza Ördek Sendromu çıkar. Bu sendromda, veliler çocuklarını korumaya çalışırken, onların bağımsızlıklarını ve sorumluluklarını geliştirmelerine izin vermezler. Ördek sendromu, ebeveynler çocuklarının her hareketini takip ettiğinde ve gereğinden fazla koruma ve rehberlik sağladığında ortaya çıkar. Bu durum çocuğun problem çözme becerileri ve özgüveni üzerinde olumsuz bir etkiye sahiptir.

Yazının Devamı

Ergenle iletişim

Bir çocuk ne görürse onu yapar. Okuyanla büyürse okur. Televizyon ve telefondan gözünü alamayan ebeveyn görürse o da gözünü tabletinden alamaz. Sohbet ediliyorsa sohbet eder. Susuluyorsa odasına gidip susar. Hep sonra konuşuruz ya da sonra oynarız cevabını alıyorsa büyüdüğünde aynı cevabı alırsınız. Baba şimdi olmaz, anne sonra…

Ergenlik problemleri ortaya çıkınca oturup konuşmanız gerekir. “Gel iki dakika sohbet edelim.” Dediğinizde yüzünüze boş boş bakıp odasına gider. Asla karşılık bulamazsınız. Ona göre siz onu yıllarca adam yerine koymadınız, dinlemediniz. Şimdi sorunlar büyüyünce ona nasihat vermek istiyorsunuz ancak sohbetin tadını almayana nasihatin şivesi batar. Bugüne kadar kendisiyle sohbet etmeyen hatta ona göre “adam yerine konulmayan” çocuk bu duruma daha da öfkelenir. “Madem konuşmak istiyorsun şimdi de sen benimle konuşmak için uğraş bakalım.” der.

Oysa yapılması gereken çok basitti. Geceleri yatmadan 4-5 dakika masal okumak. Gün içinde en azından 10 dakika oyun oynamak. Sohbet ederken işlerinden bahsetmek. Yoğunluğunu ve yorgunluğunu ifade edip empati kurmasını sağlamaktı. Böylece o da büyüdüğünde empati kurmanız için size fırsat verecektir.

Yazının Devamı

Okumaya başlarken

Okuma ve yazmayı öğrenmek, çocuklar için hayati bir adım olup, onlara tamamen yeni bir bilgi dünyasının kapılarını aralar. Okuma ve yazmayı öğrenme süreci yaşamdaki ve akademik gelişimdeki önemli adımlardan biridir.

Bu temel beceriler çocukların bilgiye erişmesini ve bilgiyi anlamasını sağlar. Okuma becerisi çocukların kitaplardan, dergilerden, internetten ve diğer yazılı kaynaklardan bilgi almasını sağlar. Yazmak ise onların düşüncelerini, duygularını ve fikirlerini kağıda döküp başkalarına aktarmalarını sağlar.

Bu iki beceri çocukların dünyayı anlamalarına ve kendi düşüncelerini geliştirmelerine destek olur. Çocuklar kitap okuyarak farklı kültürlerle tanışabilir, farklı konuları öğrenebilir ve hayal güçlerini geliştirebilirler. Yazmak onların kendilerini ifade etmelerine ve yaratıcılıklarını kullanmalarına olanak sağlar. Ayrıca bu beceriler çocuğun akademik başarısını artırabilir ve gelecekteki öğrenmeleri için temel oluşturabilir.

Yazının Devamı

Verimli ders çalışma

Su akar yolunu bulur. Ancak yolu bulana kadar kaybedilen su miktarı çok önemlidir. Bizim zamanımız da akan su gibidir. Her damlasını yani her saniyesini etkili ve verimli kullanmalıyız. Aksi durumda kaybolan zamanı geri getiremeyiz.

Kıymetli velilerimiz, çocuklarımızın her anı bizler için çok kıymetli, bu nedenle onların zamanını en etkili ve verimli kullanmalarını sağlamak için öncelikle bizlerin rol model olması gerekmektedir. Yaşam disiplinimiz ile çocuklarımıza başarı yolunda ilham olmalıyız. Ders zamanı ders, iş zamanı iş, eğlence zamanı temelini yerleştirdikten sonra verimli ders çalışma yöntemleri için zemini oluşturmuş oluruz.

Başarı, bilinçsizce çok çalışmakla değil ne yaptığını ve yapması gerektiğini bilerek verimli bir şekilde çalışarak elde edilir. Tabii burada dikkat etmemiz gereken en önemli konu bireysel farklılıklar. Her çocuktan aynı zamanlamada ve yöntemlerle çalışma beklenemez. Çocuklarımızın kimi sabah, kimi okuldan gelir gelmez, kimi dinlendikten sonra rahat odaklanabilir ya da kimi işitsel yollarla daha iyi öğrenebiliyorken kimisi görsel yollarla daha iyi öğrenebilir. Önemli olan kendimize uygun olan yöntemleri bularak daha verimli bir çalışma sağlamaktır.

Yazının Devamı

Okullar açılıyor, minikler heyecanlı

Eğitim kurumlarında eğitime başlamak. Bu başlangıcın doğru ve sürdürülebilir olması için ailelerimize büyük iş düşmektedir. Öncelikle okul yaşamın doğal bir parçasıdır bunu hep birlikte kabul etmeliyiz. Aile sohbetlerimizde okul yaşantımızdaki güzel anıları paylaşmalıyız.

Unutmayın, çocuklarınız sizleri çok iyi tanıyor. Yüzünüzdeki kaygı, endişe, karasızlığı çabucak fark eder, bu duyguları hemen kendisi de yansıtır. Siz değerli anne-babalarımızın çocuğunuza mümkün olduğunca destek olması, kendi kaygı ve endişelerinizi ona yansıtmak yerine daha güçlü, daha özgüvenli ve tutarlı davranış ve tutumlar sergilemeniz önemlidir. Öncelikle okul ve okul yaşamını önceden açıklayın. Öğrencilerimiz kendilerini neyin beklediğini bilmedikleri için korkmuş ve kaygılı olabilirler. Uyum dönemi başlamadan önce onlarla okul yaşamını paylaşın, okulu gezip oynayabileceği alanları görmesini hatta orada zaman geçirmesini sağlayın.

Anne-babanın doğal davranması, bunun normal bir süreç olduğunu hissettirmesi, geçmiş deneyimlerini ve bunun onlara getirdiği olumlu şeyleri abartmadan anlatması etkili olur. "Artık okula başladın, her şey farklı olacak..." gibi muğlak ifadeler yerine (bir anda açıklamaya gerek kalmadan) neler olabileceğine dair küçük, net mesajlar verilebilir.

Yazının Devamı

Siber zorbalık

Günümüzde internet kullanımı hayatımızın ayrılmaz bir parçası hâline gelmiştir. İnternet; bilgiye erişimi kolaylaştırmak, kişiler arası ilişkilerin sıklığını artırmak, alışverişi kolaylaştırmak, eğitim desteği sağlamak ve eğlenmek için etkili bir araçtır. Bu faydalarının yanı sıra internet kullanımı günümüzde birçok bireyin maruz kaldığı olumsuz davranışlara yeni bir boyut kazandırmıştır: siber zorbalık.

Zorbalık, savunmasız bireylere sürekli şekilde yönlendirilen, saldırganlık içeren davranış örüntülerinin tümüdür. Bir davranışın zorbalık sınıfında yer alabilmesi için davranışın zarar verme hedefinde olması, tekrarlıyor olması ve iletişim gerçekleşen kişiler arasında güç dengesizliğinin olması gerekmektedir. Siber zorbalık ise geleneksel zorbalığın, dijital araçlarla gerçekleştirilmesidir.

Siber zorbalık genellikle şaka yapmak, eğlenmek, birinin duygularını incitmek veya intikam almak amacıyla yapılır.

Yazının Devamı