Bitkilerin fotosentez etkinliği nasıl arttırılabilir

Fotosentez, doğrudan veya dolaylı olarak gıdaya ihtiyaç duyan tüm canlıların gereksinimlerini karşılar. Petrol, doğal gaz ve kömürde depolanan enerjinin kaynağı yine fotosentez olayıdır.

Fotosentez etkinliğini başka bir ifade ile bitkilerin verimliliğini arttırmanın yöntemleri

Bitkiler geceleri solunum yaptıklarından ortamdaki CO₂ miktarı artar. Serayı havalandırmak için güneş doğduktan 1-2 saat sonrası beklendiğinde gece bitkilerin solunumları sonucunda artan CO₂’in dışarı kaçması engellenir. Çünkü bu süre içerisinde bitkiler ortamda birikmiş olan CO₂’i kullanarak daha fazla fotosentez yapabilirler. Eğer sera naylonu geç açılırsa ortamda CO2 biteceğinden fotosentez durur. Seralara malç olarak saman serilmesi sulama esnasında samanın ıslanması sonucu saprofit bakterileri harekete geçerdir ve ortamdaki CO₂ miktarı artar.

Organik gübre kullanımı: Seralarda organik gübre kullanımı ortamdaki CO₂ miktarını artırır. Organik gübrenin topraktaki mikroorganizmalar tarafından parçalanması sonucunda CO₂ açığa çıkacak ve havadaki CO₂ oranı yükselecektir. Ayrıca toprak organik maddelerin artması fotosentez kapasitesini de arttırmaktadır.

Fotosentezin ideal sıcaklık derecesi 20-30 arasıdır. 30 derecenin üstüne çıktığında genellikle enzim yapısı bozulacağından fotosentez hızı düşer ve durur. Açık arazide sıcaklığı kontrol edemesek de seralarda gerekli tedbirler alınabilir.

Fotosentezde kullanılan CO₂ bitkiye stomalardan girer. Stomaların açılması da bitkideki su oranına bağlıdır. Ayrıca fotosentez enzimlerinin çalışması için su oranının belirli bir değerde olması gerekir. Bitkide su miktarı %15’in altına düşerse enzimler çalışmayacağı için fotosentez durur. Bu yüzden sulama yüksek fotosentez kapasitesi için çok önemlidir. Toprakta su seviyesi her zaman tarla kapasitesinde tutulmalıdır.

Meyve bahçeleri kurulurken fidanın anaç ve çeşit özellikleri, toprak yapısı, sulama imkânları gibi hususlar iyi değerlendirilip sıra arası ve sıra üzeri mesafeler ona göre ayarlanmalıdır. Birbirini gölgeleyen ağaçlara gelen ışık şiddeti az olacağından fotosentez etkinliği de düşük olacaktır.

Genetik yapı fotosentez kapasitesi üzerinde etkilidir. Bitki ıslahçıları seleksiyon yaparken bu konu üzerinde önemle durmalıdırlar.

Toprağın agregat yapıda olması, mikroorganizmaların fazla ve aktivitelerinin yüksek olması, toprakta magnezyum, azot, demir, fosfor ve mangan miktarının yeteri kadar olması fotosentez etkinliğini arttırmaktadır.

Bu konu ile ilgili bilim insanları çok ciddi çalışmakta ve araştırmalar yapmaktadırlar. Örneğin Amerika’da bulunan Arizona Eyalet Üniversitesinde 2022 yılında ABD-Japon bilim insanları günlerce süren Fotosentez konulu çalıştay düzenlediler. Fotosentez sürçlerinin karmaşıklıklarını anlayabilir ve kontrol edebilirsek, gıda, lif, yakıt ve mahsul verimini nasıl artıracağımızı ve topraklarımızı nasıl daha iyi kullanacağımızı öğrenebiliriz.