Kahverengi Kokarca Böceği ile mücadelede son gelişmeler

Kahverengi kokarca böceği, dünyada en tehlikeli ilk 5 istilacı böcekten birisi olup, doğal yaşam alanı olan Uzak Doğu Asya’dan, ticari ürünler vasıtasıyla tüm dünyaya yayılmıştır. 1996 yılında ABD’de ortaya çıktı ve meyve bahçelerinde büyük hasara yol açtı.

Avrupa’da da ilk kez 2007 yılında İsviçre’de görüldü. 2011’de Almanya, 2014’te Rusya’da ortaya çıktı, 2016’da İtalya’ya ulaştı. Aynı yıl Avusturya’da da görüldü. 2018 yılında ise Gürcistan’a yayıldı. İstilacı tür, 2017’de Türkiye’ye geldi ve ilk İstanbul’da görüldü.

Zırhlı yapısı, kötü kokusu ve çok sayıda döl (yılda 300 civarı) verebilme yeteneği ile mücadele edilmesi güç bir zararlıdır. Kahverengi kokarca böceği, son yıllarda Türkiye’de başta fındık üreticileri olmak üzere meyve, sebze gibi 300 den fazla bitki türüne zarar verdiği için üreticilerinin korkulu rüyası haline geldi ve bu ürünlere büyük zarar vermeye başladı.

Zararlıyı ortadan kaldırmak ya da yoğunluğunu azaltmak için, elle toplama, feremon tuzaklar kullanma, samuray arısı ve kimyasal ilaç kullanımı gibi 4 farklı mücadele yöntemi kullanılmaktadır.

Üreticilerin bu zararlı ile mücadelede kullanabilecekleri ruhsatlı tarım ilaçları vardır. Bu ilaçların kullanımına iklim şartlarına göre değişmekle beraber nisan ayının ikinci yarısında böcekler yumurta bırakmadan ergin dönemdeyken başlanmalıdır. Sabahın erken saatlerinde 10 ocak silkelenmeli ve en az 1 kışlamış ergin düşerse ilaçlama yapılması kararı verilmelidir.

Kimyasal ilaçların uzun vadeli etkileri ve çevreye zararları düşünüldüğünde, doğal mücadele yöntemleri hem üreticiler hem de doğa için büyük önem taşıyor. Peki, bu zararlıya karşı etkili ve doğal yöntemler nelerdir? Eğer böcekler fazla değilse elle toplanıp imha edilir ve yaygınlaşmaları önlenir.

Feremon tuzak kullanılırsa, böcekler bu tuzakta toplanır ve yine topluca imha edilir. Bu tuzaklar önceden, Amerika Birleşik Devletleri ve Kosta Rika'dan üretilebiliyordu. Sakarya Üniversitesi Teknokent' te bilim insanlarının çalışmaları sonucunda yerli feremon geliştirildi. Bu feremona da "tutSAK" adı verildi. İlk saha denemeleri Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü tarafından Artvin’in Borçka ilçesinde yapıldı ve başarılı sonuçlar alındı. Bu çalışmalar sırasında emeği geçen herkese teşekkür ederiz. TutSAK isimli tuzaklardan 5 dekar araziye 1 adet asılması yeterlidir.

İlaç kullanılmadan yapılan diğer bir mücadele ise ortama Samuray arısı salınmasıdır. Samuray arıları da kokarca böceğinin yumurtalarından beslenerek onları zararsız hale getirmektedir.

Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından 2023 yılında uygulamaya başlanan "Kahverengi Kokarca Eylem Planı”, 2024 yılında da "Kahverengi Kokarca ile Mücadele Seferberliği" başlatıldı. Bu planlar çerçevesinde 2024 yılında 4000 civarında feremon tuzak ve 35 ilde 207.000 "samuray arısı" üretimi yapılarak kokarcanın zarar verdiği alanlara salımı yapıldı. 2025 yılı için samuray arısı salınımında hedef 1 milyon adet olarak belirlendi.

Üreticilerimiz eğer zirai ilaç kullanarak zararlıları kontrol altına almak isterlerse mutlaka tarım teşkilatları ile irtibata geçerek kullanabilecekleri ilaçlar, dozu ve en önemlisi de ilaçlama zamanları konusunda bilgi almaları çok büyük önem arz etmektedir. Eğer feremon tuzakları ve samuray arılarını kullanmak isterlerse de önceden Tarım ve Orman Bakanlığı teşkilatları ile irtibata geçerek ihtiyaçlarını bildirmeleri gerekmektedir.