Histrionik Kişilik Bozukluğu nedir? Belirtileri, nedenleri ve tedavi yöntemleri hakkında her şey

Histrionik kişilik bozukluğu, bireyin ilgi odağı olma isteğinin aşırı ve sürekli olduğu, duygu ve davranışlarını abartılı şekilde sergilediği bir kişilik bozukluğudur. DSM-5’te (Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı) yer alan bu rahatsızlık, dramatik, gösterişli ve dikkat çekme odaklı davranışlarla kendini belli eder. Genellikle ergenlikten sonra başlar ve bireyin sosyal, mesleki ve duygusal hayatını olumsuz etkileyebilir.

HİSTRİONİK KİŞİLİK BOZUKLUĞU NASIL DAVRANIR?

Histrionik bireyler, dikkat çekmek için genellikle abartılı mimikler, teatral konuşmalar ve gösterişli kıyafetler kullanır. Eleştiriye karşı aşırı hassasiyet geliştirirken, başkalarının ilgisini kaybetmekten büyük endişe duyarlar. Sıklıkla şu davranışlar gözlenir:

• Her ortamda ilgi odağı olmaya çalışmak

• Samimiyetsiz ve yüzeysel duygular göstermek

• Başkalarını etkilemek için fiziksel görünüşe aşırı önem vermek

• Aşırı flörtöz ya da baştan çıkarıcı davranışlar

• Dramatik ve duygusal iniş çıkışlar yaşamak

HİSTERİK HAREKETLER NELERDİR?

Histerik davranışlar genellikle histrionik kişilik bozukluğu olan bireylerde görülür. Bu davranışlar arasında:

• Abartılı sevinç veya öfke gösterileri

• Dikkat çekmek amacıyla bayılma ya da kriz geçirme taklitleri

• Ortamın enerjisine uymayan yüksek sesle konuşmalar

• Aşırı fiziksel temas ya da uygunsuz flörtözlük

Bu tür davranışlar, bireyin gerçek duygularından ziyade, çevresinden ilgi ve onay alma arzusuna dayanır.

HİSTERİ NASIL ANLAŞILIR?

Histeri, günümüzde tıbbi tanı olarak yerini “somatoform bozukluklar” ve “kişilik bozuklukları” gibi daha spesifik tanımlamalara bırakmıştır. Ancak halk arasında hâlâ yaygın bir terimdir. Histeri belirtileri:

• Nedensiz ağlama, bağırma, çırpınma gibi duygusal patlamalar

• Fiziksel bir nedeni olmayan geçici felçler ya da ağrılar

• Sıklıkla kriz geçiriyormuş gibi davranma eğilimi

• Abartılı ve tutarsız duygusal tepkiler

Histeri, genellikle stresli ya da dikkat çekilmek istenen durumlarda tetiklenir.

HİSTRİONİK KİŞİLİK BOZUKLUĞUNA NE İYİ GELİR?

Histrionik kişilik bozukluğu uzun süreli terapi ile kontrol altına alınabilir. Etkili yöntemler şunlardır:

• Psikoterapi: Özellikle bilişsel davranışçı terapi (CBT) kişinin düşünce kalıplarını ve davranışlarını fark etmesini sağlar.

• Destekleyici terapi: Duygularını sağlıklı şekilde ifade etmeyi öğrenmesine yardımcı olur.

• İlaç tedavisi: Eşlik eden depresyon, anksiyete gibi sorunlar varsa antidepresanlar reçete edilebilir.

• Aile terapisi: Yakın çevrenin tutumu da iyileşme sürecinde kritik rol oynar.

HİSTRİONİK KİŞİLİK BOZUKLUĞU BELİRTİLERİ

Bu bozukluğa sahip bireylerde şu belirtiler yaygındır:

• Devamlı olarak ilgi ve onay ihtiyacı

• Derin olmayan ama yoğun görünen duygular

• Hızla değişen ruh hali

• Cinselliği uygunsuz şekilde kullanma

• Kolay etkilenme

• İlişkilerde yüzeysellik ve derinlik kuramama

• Görünüşe aşırı önem verme

Bu belirtiler kişinin günlük yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir.

HİSTRİONİK KİŞİLİK BOZUKLUĞU NEDEN OLUR?

Bu kişilik bozukluğunun oluşumunda hem genetik hem çevresel faktörler rol oynar:

• Çocukluk travmaları: Aşırı ihmal veya ilgiye boğulma gibi iki uç deneyim

• Tutarsız ebeveyn tutumları: Sevgiyle cezalandırma arasında gidip gelen yaklaşımlar

• Model alma: Dramatik davranışlar sergileyen ebeveyn ya da çevre

• Genetik yatkınlık: Duygusal tepkilere hassasiyet kalıtsal olabilir

HİSTRİONİK KİŞİLİK BOZUKLUĞU ÖZELLİKLERİ

Öne çıkan temel özellikler şunlardır:

• Duygularını abartarak ifade etme

• Gerçek dışı beklentiler içinde olma

• İnsanlar üzerinde etki bırakmak için sürekli uğraşma

• Derinliği olmayan ancak dikkat çeken sosyal ilişkiler

• Aşırı duygusallık ve yüzeysel konuşmalar

Bu özellikler genellikle kişinin kişisel ve profesyonel yaşamında istikrarsızlıklara neden olur.