Ankara'daki çölyak hastalarına müjde
Ankara Çölyak Derneği Başkanı Mehmet Tanrıseven, çölyak hastalarının dışarda her yiyeceği tüketemediklerini bildirdi. Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş’tan 'glutensiz cafe' açma sözü aldıklarını açıkladı.
Çölyak hastalarını “yeme engelli” olarak tanımlayan Ankara Çölyak Derneği Başkanı Mehmet Tanrıseven, “Dışarda her yiyeceği yiyemiyoruz. Bu yüzden Ankara Büyükşehir Belediye Başkanımız Sayın Mansur Yavaş’tan glutensiz cafe açma sözünü aldık” dedi.
ABB Başkanı Yavaş ile yaptıkları iş birliği ile sadece Ankara’da değil, tüm Türkiye’deki çölyak hastası olanlara umut olduklarına dikkat çeken Başkan Tanrıseven, Yeni Ankara muhabirine şunları söyledi:
"YÜZBİNLERCE HASTA VAR"
Çölyak, bağışıklık sisteminin gluteni yabancı madde sanarak bağırsaklardaki villüs yapılarına zarar vermesiyle oluşuyor. Bu, vitamin ve mineral emilimini azaltıyor, ciddi kilo kaybı, karın ağrısı, ishal gibi sorunlara neden olabiliyor. Türkiye’de 850 bin kişide görülmesi bekleniyor ancak sadece 150 bin hasta kayıtlı. Yani teşhis edilmemiş yüz binlerce hasta var.
Popüler diyetlerin aksine çölyak hastaları için glutensiz beslenme bir zorunluluk. Hashimoto gibi bazı hastalıklar için de önerilebiliyor ancak çölyaklılar için hayati. Üstelik çapraz bulaşma riski çok büyük. Glutensiz üretim özel hatlar gerektiriyor. Ürünler pahalı, tazeliği kısa, ulaşımı zor.
Glutensiz ürünlerin doğası gereği raf ömrü kısadır. O yumuşaklıkta, o kıvamda, o tazelikte bir glutensiz ürün bulmak ne yazık ki mümkün değil. Alışkanlıklarımızı buna göre değiştirmemiz gerekiyor. Ancak ciddi bir sorun varsa mutlaka bildirin, biz de ilgili kurumlara iletelim.
"BU ÜRÜNLERİ BUZLUĞA ATIYORUZ"
Biz ürünlerimizi buzluğa atıyoruz, sonra buharlı makinede ya da mikrodalgada ısıtarak tüketiyoruz. Bu şekilde tazeliği bir nebze koruyabiliyoruz. Ama ulaşım da başka bir sorun. Her yerde glutensiz ürüne ulaşmak zor. Yurt dışı menşeili bazı ürünler var ama fiyatları çok yüksek. Ülkemizde de durum farksız değil, Bir kilo glutensiz un 200 TL, marketteki ürünler de keza öyle.
"DİYET İHLALİ CİDDİ SAĞLIK SORUNLARI DOĞURABİLİYOR"
Benim kızım da çölyak hastası. Dernek olarak Halk Eğitim Merkezlerinde glutensiz mutfak kursları başlattık.. Mart 2025 itibariyle bu modül Türkiye genelinde açıldı. Çünkü pişirme eğitimi olmayanlar diyeti sürdüremiyor, çocuklar glutensiz yiyecekleri arkadaşlarında görüp yemek istiyor, gençler sosyal baskılar nedeniyle kaçamak yapıyor. Oysa diyet ihlali ciddi sağlık riskleri doğurabiliyor.
"GLUTEN TARAYICI"
Dernek olarak Türkiye’de ilk olan bir uygulama geliştirdik. Gluten Tarayıcı. Barkod okutularak ürünün glutensiz olup olmadığı görülebiliyor. Yurtlarda özel menü gibi çözümler talep ediyorlar. Her yurtta özel mutfak olmalı, bu ayrımcılık değil, eşitlik.
Bir ürünün “glutensiz” ibaresi taşıması için Tarım Bakanlığı onayı şart. Ancak mevzuat bu ibareyi sadece buğday ve unlu mamuller için uygun görüyor. Bu da diğer ürünlerde (peynir, salça, ruj, ilaç vb.) gluten riskinin göz ardı edilmesine yol açıyor.
Glutensiz ibaresi olmayan ürünlerde dernek firmalara ulaşıp yazılı beyan istiyoruz. Yanıtlarda gıda mühendisinin imzası, glutensiz beyanı arıyoruz. Böylece iller arası dayanışmayla bilgi akışı sağlanıyoruz.
Çapraz bulaşma bizim için çok büyük bir risk. Yani normal bir ekmeğe dokunup sonra glutensiz ekmeğe dokunduğunuzda bile o ekmek bizim için artık yenemez hâle geliyor. Glutensiz beslenmek sanıldığı kadar kolay değil. Market rafında makarna bulgur yemezsen tamam sanılıyor ama öyle değil. Mesela iki ayrı üretim bandı var, biri glutenli biri glutensiz. Ama aynı ortamda üretim yapılırsa bulaşma olabilir. Bu nedenle glutensiz ürün bulmak zor, bulunsa da pahalı. Ayrıca tazelik sorunu var. Bu, glutensiz unların doğası gereği, glutenli ürünlerdeki o yumuşaklık, kıvam, glutensizlerde olmuyor. Bu yüzden genelde buzlukta saklayıp buharda ısıtarak yiyoruz.
"TÜRKİYE’DEKİ VE AVRUPADAKİ GLUTENSİZ ÜRÜNLER"
Pirinci, mısırı işlerken gluten bulaşabiliyor. Türkiye'deki bazı glutensiz ürünlerde Avrupa’dakinden daha fazla gluten çıktığı tespit edildi. Ayrıca bu ürünlerde nişasta oranı yüksek olduğu için bazı hastalarda diyabet riski doğabiliyor.
Ankara Halk Ekmek’le iş birliği sonucu glutensiz ürün sayısı 2019’da 5 iken bugün 24’e ulaştı, 12 ürün daha eklenecek. Hedef, sadece Ankara değil tüm Türkiye. Şu anda 20’den fazla ildeki derneklerle ortak çalışmalar yürütülüyor.
