Hattuşa: Bin Tanrılı Şehrin zaman yolculuğu

Hattuşa, Çorum’un Boğazkale İlçesi’nde yer alan Hitit İmparatorluğu’nun başkenti olarak Anadolu’nun en önemli arkeolojik sit alanlarından biridir. 1986 yılında UNESCO Dünya Miras Listesi’ne alınan ve 1988’de 2634 hektarlık bir alanda milli park ilan edilen bölge, Boğazkale’deki Hattuşa kalıntıları ile Alaca İlçesi’ndeki Alacahöyük’ü kapsar. Hititlerin “Bin Tanrılı Şehir” olarak adlandırdığı bu antik kent, çivi yazılı tablet arşivleri, anıtsal yapıları ve tarihi zenginlikleriyle Türkiye’nin kültürel mirasının önemli bir parçasını oluşturur.

KEŞFİN ÖYKÜSÜ VE ARKEOLOJİK ÇALIŞMALAR

Hattuşa, 1834 yılında Fransız gezgin Charles Texier tarafından keşfedilmiştir. 1906 yılında başlayan sistematik kazılar, Alman Arkeoloji Enstitüsü öncülüğünde yürütülmüş ve buranın M.Ö. 2. bin yılında Anadolu ile Kuzey Suriye’de egemen olan Hitit Devleti’nin başkenti olduğu anlaşılmıştır. Kazılar sırasında ortaya çıkan binlerce çivi yazılı tablet, Hititlerin siyasi, dini ve sosyal yaşamına dair bilgiler sunar. Bu tabletler, 2001 yılında UNESCO’nun Dünya Belleği Listesi’ne eklenerek kentin evrensel değerini pekiştirmiştir. Arkeolojik çalışmalar, 2025 itibarıyla devam etmekte olup, yeni buluntularla Hattuşa’nın tarihi derinlemesine incelenmektedir.

ANTİK KENTİN MİMARİ VE KÜLTÜREL ZENGİNLİKLERİ

Hattuşa, M.Ö. 2. bin yılında 6 kilometre uzunluğunda surlarla çevrili bir yerleşim alanıydı. Kentin anıtsal kapıları, Aslanlı Kapı, Kral Kapı ve Yerkapı, Hitit mimarisinin gücünü ve estetiğini yansıtır. Bu kapılar, günümüze büyük ölçüde sağlam ulaşmıştır. Büyükkale Saray Kompleksi, Hitit krallarının yönetim merkezi ve ikametgâhı olarak kullanılmıştır. Aşağı Şehir’de yer alan Büyük Tapınak, Fırtına Tanrısı Teşup ile Arinna’nın Güneş Tanrıçası’na adanmış olup, Hitit dini ritüellerinin merkeziydi.

Hiyeroglifli Oda, Hitit Büyük Kralı II. Şuppiluliuma’nın başarılarını anlatan yazıtıyla dikkat çekerken, Nişantepe Yazıtı, Hititlere ait en uzun hiyeroglif metni içerir, ancak kısmen silinmiştir. Kentteki devasa tahıl ambarları, Hititlerin tarımsal ekonomisini ve lojistik kapasitesini gösterir. 2007 yılında tamamlanan sur duvarı canlandırması, Hititlerin kil ve taş yapı tekniklerini sergileyen nadir bir örnektir ve ziyaretçilere dönemin mimari anlayışını aktarır.

TURİZM VE ZİYARETÇİ BİLGİLERİ

Hattuşa ve Alacahöyük, Çorum’un turizm potansiyelini güçlendiren başlıca alanlardır. Çorum il merkezine 82 kilometre, Ankara’ya ise yaklaşık 200 kilometre mesafede bulunan Hattuşa’ya özel araç veya tur otobüsleriyle ulaşım sağlanabilir. Boğazkale’den geçen minibüsler, ziyaretçiler için erişim kolaylığı sunar. Antik kent, açık hava müzesi statüsünde olup, rehberli turlarla gezilebilir. Yazıtlar, tapınaklar ve surlar arasında yürüyüş yaparken, ziyaretçiler Hitit medeniyetinin izlerini yakından gözlemleyebilir.

Alacahöyük, Hattuşa’ya 34 kilometre mesafede yer alır ve her iki alan da 1988’de milli park statüsüyle koruma altına alınmıştır. Bölgede kafe ve dinlenme alanları mevcut olup, bilet fiyatları 2025 itibarıyla Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından belirlenmiştir. Yaz ve ilkbahar ayları, ılıman hava koşulları nedeniyle ziyaret için uygundur.

KÜLTÜREL VE TARİHİ DEĞER

Hattuşa, Hitit medeniyetinin siyasi, dini ve kültürel merkezi olarak Anadolu tarihinde önemli bir yere sahiptir. Çivi yazılı tabletler, Hititlerin devlet yönetimi, uluslararası ilişkileri ve dini törenleri hakkında detaylı bilgiler sunar. Kentin “Bin Tanrılı Şehir” olarak anılması, Hititlerin çok tanrılı inanç sistemini yansıtır. Alacahöyük’teki kalıntılar ise Hitit öncesi dönemlere uzanan buluntularla kentin tarihsel derinliğini artırır. Milli park statüsü, bölgenin doğal ve arkeolojik dokusunun korunmasını sağlarken, UNESCO mirası unvanı Hattuşa’yı küresel bir kültür destinasyonu haline getirir. Ziyaretçiler, antik kentin yollarında yürüyerek tarihin sessiz tanıklarına dokunabilir.