Rober Haddeciyan kimdir, öldü mü? Günümüzde hangi eserleriyle anılıyor?

İstanbul’un köklü Ermeni edebiyatçılarından, yazar ve gazeteci Rober Haddeciyan, 6 Eylül 2025 tarihinde 99 yaşında hayatını kaybetti. Haddeciyan, elliden fazla kitabı ve onlarca oyunu ile Türkiye Ermeni toplumunun en üretken isimlerinden biri olarak anılıyor. Aynı zamanda, 1967 yılından itibaren günlük Ermenice gazete Nor Marmara’nın imtiyaz sahibi ve başyazarı olarak görev yapıyordu.

BAKIRKÖY’DE BAŞLAYAN BİR HAYAT

1926 yılında İstanbul’un Bakırköy semtinde dünyaya gelen Haddeciyan, dönemin tanınmış ticaret ailelerinden Haddeciyan ailesine mensuptu. Annesi Siranuş, babası ise Avedis Haddeciyan’dı. İlköğrenimini Pangaltı’daki Mıhitaryan Okulu’nda tamamladı. Genç yaşlarda kaleme aldığı ilk öykülerinden biri olan Paraskhal (Kelime Yanlışı), 1946 yılında Aniv (Tekerlek) adlı dergide yayımlandı. Bu yayın, onun edebiyat dünyasına ilk adımı oldu.

GAZETECİLİĞE ERKEN BAŞLANGIÇ

Aile dostları Bedros Zobyan’ın teşvikiyle gazetecilik hayatına atılan Haddeciyan, 1946'dan itibaren Nor Marmara gazetesinin kültür-sanat sayfalarında yazmaya başladı. Bedros Zobyan’ın Kanada’ya göç etmesinin ardından 1967 yılında gazetenin imtiyaz sahibi oldu. O tarihten sonra gazetenin yayın çizgisine yön veren isim olarak, toplumun sorunlarına dair günlük köşe yazıları kaleme aldı.

EDEBİYAT, TİYATRO VE ÇEVİRİ ÇALIŞMALARI

Fizik-matematik eğitimiyle başladığı üniversite hayatını İstanbul Üniversitesi'nin Felsefe-Psikoloji bölümünde tamamlayan Haddeciyan, mezuniyetin ardından askerlik görevini Ankara ve Ağrı’da yedek subay olarak yaptı. İzmir'de kısa süreli iş hayatının ardından tüm enerjisini edebiyata verdi.

1950’lerden itibaren edebiyat sahasında adını duyurmaya başlayan yazar, özellikle 6-7 Eylül 1955 olaylarından sonra Ermenice yazan pek çok arkadaşının yurt dışına göç etmesiyle bu alanda yalnız kaldı. Ancak bu yalnızlık, üretkenliğini sekteye uğratmadı, aksine, kalemini daha da sivriltti.

"TAVAN" ROMANIYLA GENİŞ KİTLELERE ULAŞTI

Haddeciyan’ın başyapıtı kabul edilen Arasdagh (Tavan), yazarın edebi mirasında özel bir yer tutuyor. Akşehirli bir Ermeni ailesinin yaşamından kesitler sunan bu üçlemenin ilk cildi, 1983’te Ermenice yayımlandı. 1997 yılında Anahid Hazaryan çevirisiyle Türkçeye kazandırılan eser, 2018’de Aras Yayıncılık tarafından gözden geçirilmiş ikinci baskısıyla yeniden okurlarla buluştu.

Üçlemenin ikinci cildi yalnızca Ermenice basılırken, üçüncü cilt olan Tavan Çöktü ise yazarın sağlığında tamamlanamadı.

ULUSLARARASI TANINIRLIK VE ÖDÜLLER

Eserleri yalnızca Türkiye’de değil, Ermenistan’da da takdirle karşılanan Haddeciyan, edebiyat bilimci Suren Tanielyan’ın kaleme aldığı "Sanatsal Bir İç Dünya İncelemesi" adlı monografi sayesinde Ermenistan’da geniş kitlelerce tanındı. 2001 yılında Ermenistan Gazeteciler Birliği’ne kabul edilen yazar, yaşamı boyunca birçok uluslararası ödüle layık görüldü:

Ermenistan Kültür Bakanlığı Altın Madalyası,
Movses Khorenatsi Madalyası,
Erivan Devlet Üniversitesi Altın Madalyası,
Ermenistan Gazeteciler Birliği Altın Kalem Ödülü (2010),
Surp Sahak Surp Mesrob Madalyası,
Ermenistan Cumhuriyeti Surp Mesrob Maşdots Ödülü.

BİR TOPLUMUN HAFIZASIYDI

Rober Haddeciyan, sadece bir edebiyatçı değil, aynı zamanda Türkiye Ermeni toplumunun belleğini taşıyan bir kültürel figürdü. Yazdığı oyunlar, romanlar, köşe yazıları ve çevirilerle bir halkın kültürel mirasını kayıt altına aldı. Yalnızca yazdıklarıyla değil, yaşamı boyunca sürdürdüğü yayıncılık ve gazetecilik çalışmalarıyla da iz bıraktı.

99 yıllık ömrüne sığdırdığı onlarca eserle ardında güçlü bir edebi miras bırakarak vefat etti.