Ortaklığın giderilmesi davası nedir? Masrafları kim öder?

Türkiye’de ortaklı mülkiyetin sıkça yaşandığı durumlarda, taraflar arasında yaşanan anlaşmazlıkların çözüm yolu sıklıkla yargı oluyor. Özellikle miras kalan taşınmazlar veya birlikte satın alınan gayrimenkullerde taraflar ortaklığı sonlandırmak istediklerinde devreye giren hukuki süreç, “ortaklığın giderilmesi davası” (izale-i şuyu davası) olarak adlandırılıyor. Peki bu dava nedir, nasıl işler ve en çok merak edilen konu olan dava masraflarını kim karşılar? İşte detaylar...

HUKUKİ TANIM VE DAVA SÜRECİ

Ortaklığın giderilmesi davası, bir malın üzerinde birden fazla kişinin paylı veya elbirliği mülkiyetine sahip olması halinde, bu ortaklığın sona erdirilmesi amacıyla açılan bir dava türüdür. Türk Medeni Kanunu’nun 698. maddesi gereğince, paydaşlardan her biri, ortak mülkiyetin sona erdirilmesini talep edebilir. Bu hak, zaman aşımına uğramaz ve paydaşlardan birinin rızası olmadan da kullanılabilir.

Dava, genellikle taşınmaz mallar (ev, arsa, tarla vb.) için açılmaktadır. Davayı herhangi bir paydaş tek başına açabilir ve diğer tüm ortaklar davalı sıfatıyla gösterilir. Yetkili mahkeme, taşınmazın bulunduğu yer Sulh Hukuk Mahkemesidir. Dava sonunda hâkim, malın aynen taksimine (fiilen bölünmesine) karar verebileceği gibi, fiilen bölünmesi mümkün değilse satış yoluyla ortaklığın giderilmesine hükmedebilir. Satış işlemi genellikle açık artırma yoluyla yapılır.

MASRAFLARI KİM ÖDER?

Ortaklığın giderilmesi davasında en çok merak edilen konulardan biri de masrafların kim tarafından karşılanacağıdır. Bu dava, “hakkın kötüye kullanımı” durumu yoksa, tüm paydaşların yararına açıldığı kabul edildiği için dava masrafları da genel olarak ortaklaşa karşılanır. Ancak uygulamada şu kalemler dikkate alınır:

Dava harcı ve gider avansı: Davayı açan kişi, ilk aşamada bu bedelleri ödemekle yükümlüdür. 2025 yılı itibarıyla ortalama bir taşınmaz için bu tutar birkaç bin TL’yi bulabilmektedir.
Keşif ve bilirkişi ücreti: Mahkeme, taşınmazın değer tespiti ve paylaşılabilir olup olmadığını anlamak için bilirkişi incelemesi yaptırır. Bu masraflar da başlangıçta davacı tarafından ödenir.
Satış masrafları: Taşınmazın satışına karar verilirse, satış ilanı, icra müdürlüğü işlemleri ve komisyon ücretleri gibi masraflar satış bedelinden kesilir.

Ancak dava sonunda, tüm masraflar tarafların hisseleri oranında karşılanır ve davacıya düşen kısmı dışındaki masraflar diğer paydaşlardan tahsil edilir. Bu nedenle davacı, dava açmaktan caydırılmamalıdır.

AVUKAT TUTMA ZORUNLULUĞU YOK AMA ÖNERİLİYOR

Bu davalarda tarafların avukat tutma zorunluluğu bulunmamakla birlikte, özellikle taşınmazın değeri yüksekse veya taraflar arasında ciddi uyuşmazlıklar varsa, sürecin sağlıklı yönetilebilmesi adına hukuki destek alınması öneriliyor. Avukatlık ücreti de, vekil ile yapılan sözleşmeye göre değişmekle birlikte, dava sonunda yargılama giderlerine eklenerek diğer tarafa yüklenebiliyor.

Ortaklığın giderilmesi davası, mal paylaşımında uzlaşamayan taraflar için yasal bir çıkış yoludur. Masraflar ilk etapta davacıdan alınsa da, dava sonunda ortaklar arasında adil şekilde paylaştırılır. Mahkemeye başvurmadan önce uzlaşı yolu denense de, sonuç alınamayan durumlarda bu dava, malın değerlendirilmesi ve taraflar arasında hakkaniyetli paylaşımı sağlamak için en etkili hukuki mekanizmadır.