Ortadoğu'da kritik gerilim! Hava saldırıları, İHA misillemesi ve donan müzakereler!

İsrail’in İran’a yönelik geniş çaplı hava saldırıları, Ortadoğu’daki tansiyonu büyük oranda artırdı. İran’ın karşılık vermesi, ABD ile İran arasında süren nükleer müzakerelerin askıya alınmasına neden olurken, uluslararası aktörler taraflara itidal çağrısında bulundu. Türkiye ise bu yeni dönemde arabuluculuk görevini sürdürmekte zorlanıyor.

“ASLANIN YÜKSELİŞİ” OPERASYONU: İSRAİL, İRAN’IN KALBİNE İNİSİYATİF ALDI

Uzun yıllardır bölgeyi etkisi altına alan düşük yoğunluklu çatışmalar, İsrail’in “Operation Rising Lion” isimli hava harekâtıyla yeni ve tehlikeli bir boyut kazandı. İsrail Hava Kuvvetleri, başkent Tahran, Natanz nükleer tesisi, sanayi merkezi Tebriz ve önemli askeri üslerin bulunduğu Kirmanşah’ı hedef aldı. Operasyonda, İran Devrim Muhafızları Komutanı Hüseyin Selami ile Genelkurmay Başkanı Muhammed Bakıri’nin hayatını kaybettiği bildirildi.

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) tarafından yapılan açıklamada, nükleer tesislerde hasar tespit edilse de radyasyon seviyelerinde artış olmadığı belirtildi. Ancak uzmanlar, bu tür saldırıların nükleer güvenlik açısından büyük riskler barındırdığı uyarısında bulunuyor.

TAHRAN’IN CEVABI HIZLI VE SERT: 100’Ü AŞKIN KAMİKAZE İHA

İsrail’in saldırısına karşı İran, 100’den fazla insansız hava aracını (İHA) havalandırarak misilleme yaptı. Hedefler ağırlıklı olarak Tel Aviv ve çevresindeki askeri noktalar olurken, İsrail Savunma Kuvvetleri gelişmiş “Iron Dome” sistemi sayesinde büyük çoğunluğunu etkisiz hale getirdi.

İran Silahlı Kuvvetleri Sözcüsü, saldırının sadece başlangıç olduğunu vurgulayarak, “İsrail bu saldırının ağır bedelini ödeyecek. Saldırıya dahil olan tüm ülkeleri sorumlu tutuyoruz” dedi. Ayrıca ABD’nin saldırıların arkasında olduğu yönündeki suçlamalar yineleyerek, Washington’u hedef aldı.

ABD-İRAN NÜKLEER MÜZAKERELERİ SEKTEYE UĞRADI

Askeri gerilimlerin yanı sıra diplomasi cephesinde de sarsıntılar yaşandı. İran ile ABD arasında 15 Haziran’da Umman’da yapılması planlanan nükleer anlaşma görüşmeleri, mevcut koşullarda gerçekleştirilemeyeceği açıklanarak askıya alındı. İran, bu şartlar altında müzakerelere katılmayacağını duyurdu.

Washington yönetimi ise saldırılarla bağlantısı olmadığını ileri sürerken, İran’ı ABD personelini hedef almaması konusunda uyardı. Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada, “İran’a karşı caydırıcılığımızı sürdürmeye kararlıyız” ifadesi dikkat çekti.

TÜRKİYE’NİN DİPLOMASİDEKİ ROLÜ SINANIYOR

Türkiye, doğrudan çatışmanın tarafı olmamakla birlikte, bölgedeki gelişmelerden doğrudan etkilenebilecek ülkeler arasında yer alıyor. İstanbul’da önceki nükleer müzakerelere ev sahipliği yapan Türkiye’nin barış çabaları, mevcut gerilimle birlikte yeni bir sınavdan geçiyor. Resmi açıklama gelmezken, diplomatik kaynaklar Ankara’nın askeri çatışmaların artmasından endişe duyduğunu ve müzakerelerin yeniden başlaması için girişimlere açık olduğunu belirtiyor.

ULUSLARARASI TOPLUMDAN SOĞUKKANLILIK ÇAĞRISI

İsrail’in saldırıları uluslararası arenada geniş yankı uyandırdı. İngiltere, Japonya, Avustralya, Suudi Arabistan, Endonezya ve Malezya gibi ülkeler taraflara itidal çağrısında bulundu. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, “Nükleer tesislerin hedef alınması uluslararası barışı ciddi şekilde tehdit etmektedir” uyarısında bulundu.

Umman Dışişleri Bakanlığı da, diplomatik müzakerelere ev sahipliği hazırlıkları sürerken gerçekleşen saldırıları “pervasız ve tehlikeli” olarak nitelendirdi.

KÜRESEL PİYASALAR TEDİRGİN: ENERJİ VE ALTIN FİYATLARI YÜKSELDİ

Saldırıların ardından brent petrol fiyatları yüzde 7-8 oranında yükseldi, altın da güvenli liman olarak değer kazandı. Uzmanlar, bu tür çatışmaların küresel enerji arzını olumsuz etkileyerek uzun vadeli ekonomik dalgalanmalara yol açabileceğine dikkat çekiyor.

BÖLGESEL GERİLİM TIRMANIYOR, DİPLOMASİ KAN KAYBEDİYOR

Ortadoğu’daki son gelişmeler yalnızca bölgesel değil, küresel güvenlik ve ekonomik istikrar açısından da tehdit oluşturuyor. ABD-İran nükleer müzakerelerinin kesintiye uğraması, yıllardır süregelen kriz çözüm umutlarını zayıflatırken, İsrail’in doğrudan İran’a yönelik operasyonu bölgesel savaş risklerini artırdı.

Türkiye gibi bölgesel aktörlerin arabuluculuk kapasitesi sınanırken, uluslararası sistem barış ve istikrarı sağlama konusunda büyük bir testten geçiyor. Önümüzdeki haftalarda bölgenin daha kırılgan bir yapıya bürünmesi ve yeni çatışma risklerinin artması bekleniyor. Küresel diplomasi, barışı sağlamak için her zamankinden fazla çaba göstermek zorunda.