“Kimin yüzünü çevirdiysem hüznü de sevinci kadar ıskarta” diyen şair, İsmet Özel kimdir?

“İnsanlar hangi dünyaya kulak kesilmişse öbürüne sağır” dizelerinin de sahibi olan İsmet Özel, derin felsefi sorgulamaları, imgelerle örülü yoğun şiirleri ve değişen dünya görüşleriyle dikkat çekmiş ve Türk şiirine İkinci Yeni etkisini özümseyerek kendine özgü bir tarz geliştirmiştir. Hayatı, siyasi ve ideolojik dönüşümleri, edebi eserleri ve düşünce dünyasıyla Türk kültürünü derinden etkilemiştir.

ANKARA’DA GEÇEN FAKÜLTE YILLARI

İsmet Özel, 1963’te Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesine kaydoldu. Bu dönemde sosyalist düşüncelere yöneldi ve Türkiye İşçi Partisine (TİP) üye oldu. Siyasal Bilgiler Fakültesinde derslere devam etmekte zorlandı ve 1966’da okulu bıraktı. Daha sonra, 1972’de Hacettepe Üniversitesi Fransız Dili ve Edebiyatı Bölümüne girerek 1977’de buradan mezun oldu.

İDEOLOJİK ARAYIŞLAR VE DÖNÜŞÜMLER

İsmet Özel’in hayatı, siyasi ve ideolojik dönüşümlerle şekillendi. 1960’larda sosyalist dünya görüşünü benimseyerek Türkiye İşçi Partisinde aktif rol aldı. 1963’te TİP’e katılan Özel, 1965 genel seçimlerinde parti adına görev yaptı ve 1966’da arkadaşlarıyla birlikte Dönüşüm dergisini çıkardı. Aynı dönemde Ataol Behramoğlu ve Murat Belge ile birlikte Halkın Dostları dergisini yayımladı (1970). Ancak 12 Mart 1971 Muhtırası sonrası Halkın Dostları kapatıldı ve Özel’in düşünce dünyasında bir keskin bir dönemeç yaşandı.

1972’de Hacettepe Üniversitesinde Fransız Dili ve Edebiyatı okumaya başlayan Özel, 1974’te Sezai Karakoç’un Diriliş dergisinde yayımladığı “Amentü” şiiriyle İslamcı dünya görüşüne geçişini ilan etti. Bu dönüşüm, onun eserlerinde ve yazılarında belirgin bir şekilde kendini gösterdi. Özel, İslam’ı bir hayat yolu olarak benimseyerek anti-kapitalist ve anti-emperyalist bir çizgide yazılar kaleme aldı.

EDEBİ KİŞİLİĞİNİN TEZAHÜRLERİ

İsmet Özel, Türk şiirinde İkinci Yeni’nin imgeci ve soyut anlayışını özümseyerek, bunu toplumsal ve felsefi sorgulamalarla harmanlayan özgün bir şairdir. Şiirlerini iki ana dönemde incelemek mümkündür:

Sosyalist Dönem (1960’lar): İlk şiirlerinde, sosyalist dünya görüşüne paralel olarak toplumsal sorunlara ve devrimci düşüncelere odaklandı. Bu dönemde yazdığı Geceleyin Bir Koşu (1966) ve Evet, İsyan (1969) adlı kitapları, İkinci Yeni’nin imge yoğunluğunu toplumsal meselelerle aynı potada eritti. Şiirlerinde, insan ve toplum arasındaki çatışmayı, bireyin varoluşsal sancılarını ve adaletsizliklere karşı isyanı işledi. Evet, İsyan kitabı, bu dönemde büyük yankı uyandırdı ve Özel’in şiirini bir dünya görüşüne dayandırma çabasını yansıtan bir ayna işlevi gördü.

İslamcı Dönem (1970’lerden sonra): 1974’te yayımladığı “Amentü” şiiriyle İslamcı düşünceyi benimseyen Özel, şiirlerini bu doğrultuda yeniden şekillendirdi. Bu dönemde yazdığı Cinayetler Kitabı (1975), Celladıma Gülümserken (1984), Bir Yusuf Masalı (2000) ve Of Not Being A Jew (2005) gibi eserlerde, İslam’ın insan hayatındaki merkezi rolünü, modern dünyanın eleştirisini ve bireyin manevi arayışlarını işledi. Şiirlerinde biçim ve içerik arasında kusursuz bir ahenk kurarak, yoğun imgeler ve ironik bir dil kullandı.

İSMET ÖZEL’İN ŞİİR KİTAPLARI

Geceleyin Bir Koşu (1966)

Evet, İsyan (1969)

Cinayetler Kitabı (1975)

Şiirler 1962-74 (1980)

Şiir Kitabı (1982)

Celladıma Gülümserken (1984)

Erbain (1987)

Bir Yusuf Masalı (2000)

Of Not Being A Jew (2005, 2008, 2011)