Hamaney kimdir, Hamaney İran'ın neyi oluyor?

İran'ın dini ve siyasi lideri olan Ayetullah Seyyid Ali Hamaney, sadece ülkesinde değil, Ortadoğu’da ve küresel siyasette de kritik bir aktör olarak öne çıkıyor. İran'ın dini lideri olarak ülke siyasetin en üst kademesinde olan Hamaney'in kim olduğu, hangi görevleri yürüttüğü ve neden dünya kamuoyunun odağında olduğu, özellikle son dönemde İran-İsrail geriliminin tırmanmasıyla birlikte daha çok merak edilir hale geldi.

AYETULLAH SEYYİD ALİ HAMANEY KİMDİR?

Seyyid Ali Hamaney, 17 Temmuz 1939’da İran’ın kutsal şehirlerinden biri olan Meşhed’de doğdu. Dindar bir ailede yetişti ve küçük yaşlardan itibaren Şii İslam eğitimi almaya başladı. Kum ve Necef gibi Şii dünyasının önde gelen dini merkezlerinde eğitim alarak “Ayetullah” unvanını kazandı.1979’daki İran İslam Devrimi sırasında, devrimci lider Ruhullah Humeyni’nin yanında aktif görev aldı ve Şah rejimine karşı yürütülen mücadelede ön saflarda yer aldı.

1981 yılında İran Cumhurbaşkanı seçilen Hamaney, Humeyni'nin 1989’daki ölümünün ardından ülkenin “Rehber”i yani dini lideri oldu. O tarihten bu yana İran’ın en üst düzey yöneticisi olarak görev yapmaktadır.

Hamaney, dini otoritesi ve siyasi gücüyle hem İran’da hem de Ortadoğu’da derin etki sahibi bir liderdir. Ayetullah unvanı, Hamaney’in yüksek dini konumunu yansıtırken; siyasi liderliği, İran’ın iç ve dış politikasında yön belirleyici bir konuma gelmesine olanak tanımaktadır. İslami ideolojiye dayalı bir devlet anlayışını benimseyen Hamaney, Batı karşıtlığı, anti-emperyalist söylemler ve “direniş cephesi” adı altında bölgede nüfuz kurmayı amaçlayan bir dış politika izlemektedir.

HAMANEY İRAN'IN NEYİ OLUYOR?

Anayasaya göre Hamaney, İran İslam Cumhuriyeti’nin “Velayet-i Fakih” makamını temsil eder. Bu, İran’daki tüm devlet kurumlarının üzerinde bir otoriteye sahip olduğu anlamına gelir. Hamaney; silahlı kuvvetlerin başkomutanı, yargının en yüksek yetkilisi ve dış politikada nihai karar verici olarak öne çıkar. Cumhurbaşkanları, meclis üyeleri ve tüm resmi kurumlar onun çizdiği çerçeve içinde hareket etmek zorundadır.

İRAN-İSRAİL GERİLİMİ: HAMANEY’İN ROLÜ NE?

Son dönemde İran ile İsrail arasındaki ilişkiler daha da gerilmiş durumda. İran’ın Suriye, Lübnan ve Gazze’deki silahlı oluşumlara sağladığı destek, İsrail tarafından doğrudan ulusal güvenliğe yönelik bir tehdit olarak değerlendiriliyor. 7 Ekim 2023’te patlak veren Gazze çatışmaları ve sonrasında yaşanan gelişmeler, İran’ın İsrail’e yönelik sert tutumunu daha da pekiştirdi.

Ayetullah Hamaney, İsrail’i birçok kez “yok edilmesi gereken bir işgal devleti” olarak nitelendirmiş ve Filistin direnişine koşulsuz destek verdiğini açıkça beyan etmiştir. Bu açıklamalar, bölgedeki tansiyonu yükseltirken, Hamaney’in uluslararası medyada sık sık gündeme gelmesine neden olmaktadır.

Son olarak İsrail'in füze saldırılarıyla başlayan ve karşılıklı çatışmaya dönen saldırılar, bölgesel dengeleri sarsarken Hamaney’in doğrudan İsrail'in saldırılarına en sert karşılığın verilmesi yönünde ki emirleriyle yeniden dünya basınının manşetlerine taşındı.

HAMANEY NEDEN ÇOK ARANIYOR?

2024’ün sonlarından itibaren Hamaney ile ilgili internet aramaları ciddi oranda artmış durumda. Bunun başlıca sebepleri şunlardır:

• İran-İsrail gerilimi: İsrail'in saldırıları sonrasında ABD ile müzakerelerin ertelenmesi, Orta Doğu'da üçüncü dünya savaşı ihtimali sıkça kamuoyuna yansıyor.
• Sağlık durumu ve liderlik sonrası senaryolar: 80’li yaşlarını süren Hamaney’in sağlık durumu zaman zaman spekülasyonlara konu oluyor ve yerine kimin geçeceği sorusu kamuoyunda sıkça tartışılıyor.
• İç politikadaki etkisi: İran’da kadın hakları, zorunlu başörtüsü, ekonomik yaptırımlar ve halk protestoları gibi pek çok meselede Hamaney’in tutumu belirleyici oluyor.
• Dünya siyaseti: ABD ile olan nükleer anlaşma görüşmeleri, Çin ve Rusya ile yakınlaşma gibi konular Hamaney’in küresel ölçekte önemini artırıyor.
  
  Ayetullah Seyyid Ali Hamaney, İran’da yalnızca bir dini lider değil; aynı zamanda ülkenin kaderini belirleyen en yüksek otorite konumundadır. İsrail ile yaşanan krizler, Batı karşıtı duruşu, İslam dünyasında “direniş ekseni”ne liderlik etmesi ve içerideki güçlü otoritesiyle hem İran halkı hem de dünya kamuoyu tarafından yakından takip edilmektedir. Hamaney'in kim olduğu ve neden bu kadar etkili olduğu, bölgesel ve küresel barışın geleceği açısından da kilit önemdedir.