Ankara doğumlu Turgut Uyar kimdir?

Turgut Uyar; duygusal, yoğun ve imgeci bir üslupla yazdığı şiirleriyle Türk edebiyatında önemli bir yer edinmiştir.

UYAR’IN HAYATINDAN İZ DÜŞÜMLER

Turgut Uyar 4 Ağustos 1927’de Ankara’da doğdu. Babası Ahmet Uyar, bir subaydı ve bu nedenle aile sık sık yer değiştirirdi. Altı çocuklu bir ailenin beşinci çocuğu olan Uyar, çocukluğunu farklı şehirlerde geçirdi.

İlkokulu Ankara ve Kayseri’de okudu. Ortaöğrenimini İstanbul’da, Askeri Okullarda tamamladı. 1941’de Bursa Işıklar Askeri Lisesine, ardından Askeri Memurlar Okuluna gitti. Ancak askerlik mesleğine ilgisi azdı; edebiyat ve şiire olan tutkusu, onu farklı bir yola yöneltti.

1947’de askerlikten ayrılarak Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesine kaydoldu, ancak buradaki eğitimini tamamlamadı. Memuriyet hayatına atılarak Türkiye Selüloz ve Kâğıt Fabrikalarında çalıştı.

TOMRİS UYAR İLE EVLİLİĞİ

Uyar, ilk evliliğini 1946’da Yezdan Şener ile yaptı. Bu evlilikten üç çocuğu oldu, ancak çift 1966’da boşandı.

1969’da yazar ve çevirmen Tomris Uyar ile evlendi. Bu evlilik, edebiyat çevrelerinde oldukça dikkat çekti; çift, dönemin edebiyat dünyasında önemli bir yere sahipti. Tomris Uyar, Turgut Uyar’ın şiirlerini ve edebiyat anlayışını derinden etkileyen bir figür olarak hayatında önemli bir rol oynadı ve derin izler bıraktı.

EDEBİYAT DÜNYASINA GİRİŞİ

1950’li yıllarda şiir yazmaya başlayan Uyar, ilk şiirlerini Kaynak, Yeditepe ve Varlık gibi dönemin önemli edebiyat dergilerinde yayımladı.

1952’de ilk şiir kitabı Arz-ı Hal’i yayımladı. Bu dönemde henüz İkinci Yeni’nin etkisinde değildi ve daha çok bireysel duygularla toplumsal temaları birleştiren bir üslup benimsemişti.

1950’lerin ortalarında Cemal Süreya, Edip Cansever, Ülkü Tamer, Ece Ayhan gibi şairlerle tanıştı ve İkinci Yeni şiir akımının bir parçası oldu.

Turgut Uyar, 1970’lerden itibaren sağlık sorunları yaşamaya başladı. Alkol bağımlılığı, siroz hastalığına yol açtı.

22 Ağustos 1985’te İstanbul’da, siroz nedeniyle hayatını kaybetti. Ölümünden kısa süre önce yayımlanan Büyük Saat (1984), tüm şiirlerini bir araya getiren toplu eseridir ve Türk edebiyatında bir başyapıt olarak kabul edilir.

TURGUT UYAR’IN ÖNE ÇIKAN ESERLERİ

Uyar’ın şiirleri İkinci Yeni’nin ruhunu yansıtır. İşte başlıca eserleri:

Arz-ı Hal (1952): İlk şiir kitabı olan Arz-ı Hal, Uyar’ın henüz İkinci Yeni’nin soyut ve imgeci anlayışına tam olarak geçiş yapmadığı bir dönemden izler taşır. Daha çok bireysel duygular ve toplumsal meseleler üzerine yazılmış, Garip şiirine yakın bir üslup içerir.

Türkiyem (1952): Bu kitapta da toplumsal temalar ağır basar. Anadolu’nun insan manzaralarını, yoksulluğunu ve güzelliklerini işler.

Dünyanın En Güzel Arabistanı (1959): İkinci Yeni’nin etkisinin belirginleştiği bu kitap, Uyar’ın imgeci ve yoğun şiir anlayışını ortaya koyar. Aşk, yalnızlık ve insan ruhunun derinlikleri gibi temalar öne çıkar. Kitaptaki “Geyikli Gece” şiiri, Türk şiirinin en bilinen ve sevilen şiirlerinden biridir.

Tütünler Islak (1962): İkinci Yeni’nin doruk noktalarından biri olarak görülen bu eser, yoğun imgeler ve karmaşık duygusal yapılarla doludur. Şiirlerinde bireysel acılarla toplumsal sorunlar girift bir şekilde iç içe geçer.

Büyük Saat (1984): Uyar’ın tüm şiirlerini bir araya getiren toplu eseridir. Türk şiirinde bir dönüm noktası olarak kabul edilir ve onun poetik mirasını bütünlüklü bir şekilde sunar.