Fordo, Natanz, İsfahan... ABD'nin hedef aldığı İran nükleer tesislerinde neler var?

ABD’nin İran’daki üç önemli nükleer tesise düzenlediği hava saldırıları, gözleri yeniden bu stratejik merkezlere çevirdi. Saldırının hedefinde yer alan Fordo, Natanz ve İsfahan tesisleri, İran’ın nükleer programının kalbi konumunda. Hem yer altı yapıları hem de sahip oldukları teknolojilerle dikkat çeken bu tesisler, uranyum zenginleştirme ve nükleer araştırmalar açısından büyük önem taşıyor. Peki bu merkezlerde ne tür çalışmalar yürütülüyor, kimler görev yapıyor? İşte İran’ın nükleer altyapısının temelini oluşturan üç kritik tesis hakkında merak edilenler...

NATANZ: İRAN’IN ZENGİNLEŞTİRME ÜSSÜ

Tahran’ın yaklaşık 250 kilometre güneyinde yer alan Natanz, İran’ın en büyük uranyum zenginleştirme tesisi olarak biliniyor. 2003’ten bu yana faaliyette olan merkezde, nükleer yakıt üretiminde kullanılan binlerce santrifüj bulunuyor. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA), İran’ın bu tesiste yüzde 60 oranına kadar uranyum zenginleştirdiğini açıklamıştı. Bilindiği üzere, silah üretimi için gerekli eşik yüzde 90 olarak kabul ediliyor. Daha önce İsrail’in saldırılarına da hedef olan Natanz’da, ABD’li kaynaklara göre geçmişte santrifüjlerin enerji bağlantıları geçici olarak devre dışı bırakılmıştı.

FORDO: DAĞLARIN ALTINA GİZLENMİŞ NÜKLEER MERKEZ

Kum kenti yakınlarındaki Fordo tesisi, başkent Tahran’ın yaklaşık 100 kilometre güneybatısında, dağlık bir bölgede yer alıyor. 2007’de inşa edilmeye başlanan tesis, yerin 80–90 metre altına kurulmuş olmasıyla dikkat çekiyor. Uzmanlar, bu denli derin inşa edilmiş bir merkezin geleneksel hava saldırılarıyla kolay kolay hedef alınamayacağını vurguluyor. Ancak ABD’nin sığınak delici mühimmatlarıyla bu tür tesisleri vurabileceği belirtiliyor. UAEA verilerine göre Fordo’da yaklaşık 2 bin 700 santrifüj bulunuyor. Tesisin varlığı ise ilk kez 2009 yılında, Batılı istihbarat servislerinin bilgisi doğrultusunda İran tarafından kabul edilmişti.

İSFAHAN: İRAN’IN BİLİM ÜSSÜ

İran’ın en kapsamlı nükleer araştırma merkezi olan İsfahan kompleksi, Tahran’a yaklaşık 350 kilometre uzaklıkta yer alıyor. 1984 yılında Çin desteğiyle kurulan bu merkez, yalnızca zenginleştirme değil, aynı zamanda dönüşüm, yakıt üretimi ve laboratuvar çalışmaları gibi çok sayıda faaliyete ev sahipliği yapıyor. Nükleer Tehdit İnisiyatifi (NTI) verilerine göre, İsfahan tesisinde yaklaşık 3 bin bilim insanı görev yapıyor. Araştırma reaktörleriyle donatılmış bu merkez, İran’ın nükleer bilgi birikiminin en yoğun şekilde toplandığı yerlerden biri olarak değerlendiriliyor.