Cumhuriyetin hukuk meşalesi Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi 100 yaşında!
Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk yükseköğretim kurumu olan Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi 100 yaşında! Atatürk'ün 5 Kasım 1925'te bizzat açtığı Ankara Hukuk, 1. Meclis binasından uzanan asırlık yolculuğunda "Profesör" ünvanı gibi birçok ilke imza attı. İşte Cumhuriyetin hukuk hafızasının hikayesi.
Mustafa Kemal Atatürk'ün "Cumhuriyetin müeyyidesi olacak" diyerek 5 Kasım 1925'te bizzat açılışını yaptığı Türkiye'nin ilk yükseköğretim kurumu, bugün 100. kuruluş yıl dönümünü kutluyor. Meclis salonunda başlayan eğitim serüveninden "Profesör" unvanının ilk kez kullanılmasına kadar, bir okuldan çok daha fazlası olan Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesinin asırlık ve ilham veren yolculuğu...
Türkiye Cumhuriyeti'nin temelleri atılırken, yeni rejimin hukuk kadrolarını yetiştirmek amacıyla tam 100 yıl önce bugün, 5 Kasım 1925'te kapılarını açan Ankara Adliye Hukuk Mektebi, bugünkü adıyla Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, asırlık bir çınar olarak 100. yaşına gururla adım atıyor. Cumhuriyetin ilk yükseköğretim kurumu olma unvanını taşıyan bu tarihi okul, mütevazı bir telgrafhane binasından Cebeci'deki ikonik kampüsüne uzanan yolculuğunda, Türkiye'nin hukuk tarihine tanıklık etmekle kalmadı, aynı zamanda ona yön verdi.
BİR BAKANIN ISRARI VE "ADLİYE MEKTEBİ"NİN DOĞUŞU
Fakültenin kuruluşu, sanıldığı kadar kolay olmadı. Ankara'da bir hukuk okuluna olan ihtiyaç ilk kez 1921'de dile getirilse de, bina ve kadro yokluğu gerekçesiyle reddedilmişti. Ancak 1925'te dönemin Adalet Bakanı Mahmut Esat Bozkurt'un kişisel çabaları ve ısrarları, Meclis'te belirleyici oldu. Bütçe görüşmelerinde yargıç açığını kapatmak için "yatılı bir meslek okulu" olarak tasarlanan mektep, dört oyluk az bir farkla kabul edildi. Mahmut Esat Bey'in bu olağanüstü çabası, onu fiilen fakültenin kurucusu yaptı.
DEVRİMİN İLKLERİ: "PROFESÖR" UNVANI VE MECLİS'TE DERSLER
Ankara Adliye Hukuk Mektebi, birçok ilke imza attı. Henüz bir binası yokken, ilk dersler bizzat 1. TBMM binasının Genel Kurul Salonu'nda yapıldı. Bu ilk öğrenciler, 1926'da Medeni Kanun ve Ceza Kanunu'nun kabulü gibi tarihi oturumları dinleyici sıralarından canlı izledi.
En çarpıcı yenilik ise akademik unvanlarda yaşandı. O dönemde kullanılan ve medreseyi çağrıştıran "Müderris" unvanı yerine, kurucu kadro "Profesör" unvanının kullanılmasına karar verdi. Böylece bu unvan, Türk yükseköğretim tarihine ilk kez bu okul sayesinde girmiş oldu. Müfredattan "Mecelle" çıkarılırken, ilk kez "Türk Hukuk Tarihi" kürsüsü kurularak eğitimde devrimci bir adım atıldı.
NUTUK'U DİNLEYEN SINIFTAN CEBECİ'DEKİ İKONİK BİNAYA
İlk öğrenciler, 1927'de Atatürk'ün 6 gün süren tarihi Nutuk'unu okuduğu sırada Meclis'te hazır bulunarak tarihe doğrudan tanıklık etti. 1927'de "Ankara Hukuk Fakültesi" adını alan okul, 1928'de 1 numaralı diplomayı Hüseyin Cahit Oğuzoğlu'na vererek ilk mezunlarını uğurladı.
1940'ta Adalet Bakanlığı'ndan Millî Eğitim Bakanlığı'na devredilip eğitim süresi 4 yıla çıkarılan fakülte, 1941'de Cebeci'deki bugün de kullanılan altı sütunlu meşhur binasına taşındı. 1946 yılında ise yeni kurulan Ankara Üniversitesi'ne bağlanarak, Türkiye'nin en köklü hukuk okulu olma kimliğini perçinledi. Bugün 100. yılını kutlayan fakülte, Cumhuriyetin hukuk mirasını gelecek nesillere aktarmaya devam ediyor.
SİYASET VE HUKUK DÜNYASINDAN ASIRLIK ÇINARA KUTLAMA
Fakültenin 100. yıl dönümü, siyaset ve hukuk çevrelerinde de yankı buldu. DEVA Partisi Genel Başkanı Ali Babacan, X hesabından yaptığı paylaşımda, "Cumhuriyet döneminin ilk yükseköğretim kurumu olan 'Ankara Adliye Hukuk Mektebi' Gazi Mustafa Kemal Atatürk tarafından 5 Kasım 1925’de açılmıştı. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nin 100. kuruluş yıl dönümünü kutluyorum." ifadelerini kullandı.
Ankara Barosu da yayımladığı mesajda fakültenin tarihi önemine vurgu yaparak, "Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yükseköğretim kurumu olan, Ulu Önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün açılışında 'Cumhuriyet’in müeyyidesi' olarak ifade ettiği, çağdaş hukuk ilkeleriyle bir asırdır Cumhuriyet’in değerlerini yaşatan ve binlerce hukukçu yetiştiren Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesinin kuruluşunun 100. yılını kutluyoruz." açıklamasında bulundu.
Cumhuriyet döneminin ilk yükseköğretim kurumu olan “Ankara Adliye Hukuk Mektebi” Gazi Mustafa Kemal Atatürk tarafından 5 Kasım 1925’de açılmıştı.
— Ali Babacan (@alibabacan) November 5, 2025
Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nin 100. kuruluş yıl dönümünü kutluyorum. pic.twitter.com/ja0uLKbN5o
Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesinin Kuruluşunun 100. Yılı Kutlu Olsun
— Ankara Barosu (@ankarabarosu) November 5, 2025
Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yükseköğretim kurumu olan, Ulu Önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün açılışında “Cumhuriyet’in müeyyidesi” olarak ifade ettiği, çağdaş hukuk ilkeleriyle bir asırdır Cumhuriyet’in… pic.twitter.com/ZBBnkhXdkF
