Ankara’da Lozan’dan çok partili hayata: Gençler tarihle yüzleşti

YAKIN DÖNEM CUMHURİYET TARİHİ ANLATIMI GENÇLERE IŞIK OLDU

Ankara Kent Konseyi’nde Maya Genç Platformu’nun düzenlediği etkinlikte, Cumhuriyet’in kurucu liderlerinden İsmet İnönü’nün siyasi hayatı gençlerle buluştu. Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi son sınıf öğrencisi Hilal Altuğ’un anlatımıyla gerçekleşen sunumda, İsmet İnönü’nün çocukluk yıllarından Cumhurbaşkanlığı’na, Kurtuluş Savaşı’ndan çok partili hayata geçiş sürecine kadar pek çok önemli dönüm noktası aktarıldı.

Sunumun başında, İnönü’nün Atatürk’le olan dostluğu, Kurtuluş Savaşı’ndaki rolü ve İnönü soyadının Atatürk tarafından verilmesi ele alındı. Özellikle Lozan Barış Konferansı’nda yaşanan bir anekdot dikkat çekti. Anekdotta, İsmet Paşa’ya ayrılan küçük bir koltuk için yetkililer başka koltuk yok cevabını verince, 'O zaman bu koltuk işini çözdüğünüzde görüşürüz' diyerek salonu terk ettiği ve sonunda istediği koltuğun bulunduğu anlatıldı.

İnönü’nün Lozan’daki tavrı, gençler tarafından büyük bir dikkatle dinlendi. Sunumda, Lozan’ın halk arasında yanlış anlaşıldığı, 12 Adalar meselesinin Lozan’dan önce Osmanlı döneminde İtalya ile yapılan Uşi Antlaşması ile verildiği vurgulandı.

"LOZAN BİR TAPU SENEDİDİR"

İsmet İnönü ile Atatürk arasında yaşanan bir fikir ayrılığı ve ardından gelen barışma süreci de gençlere aktarıldı. Dil Kurultayı öncesi yaşanan tartışmanın ardından Atatürk’ün İnönü’ye dil kurultayına aynı göreve gittikleri trende “Bence biraz istirahat etmen gerekir” dediği, İnönü’nün ise Atatürk’e “Hâlâ kardeşimsin” diyerek bir not bıraktığı anlatıldı. Bu olaydan kısa süre sonra 1937’de Başbakanlıktan alınarak yerine Celal Bayar’ın getirildiği belirtildi.

CUMHURBAŞKANLIĞI VE DEMOKRASİYE GEÇİŞTEKİ ROLÜ

Atatürk’ün vefatının ardından Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde yapılan oylama ile İsmet İnönü’nün Cumhurbaşkanı seçildiği hatırlatıldı. O dönem CHP Genel Başkanlığı ile Cumhurbaşkanlığı'nın aynı kişide toplanmasının, parti devlet bütünleşmesinin bir göstergesi olduğu ifade edildi. İnönü’nün II. Dünya Savaşı sırasında Türkiye’yi savaşa sokmamak için gösterdiği çaba ve imzaladığı tarafsızlık anlaşmaları da konuşmanın önemli başlıkları arasındaydı.

ÇOK PARTİLİ HAYATA GEÇİŞ VE İNÖNÜ'NÜN DEMOKRATİK TAVRI

1945’te kurulan Milli Kalkınma Partisi ve 1946’da Celal Bayar, Adnan Menderes, Fuat Köprülü ve Refik Koraltan tarafından kurulan Demokrat Parti’ye değinilen sunumda, İnönü’nün “Muhalefet şarttır, demokrasinin gereğidir” diyerek çok partili hayata geçişi desteklediği aktarıldı. 1946 seçimlerinin adil yapılmadığı yönündeki eleştirilere rağmen İnönü’nün, demokrasiyi savunduğu ve iktidarı barışçıl şekilde devretmeyi halka öğrettiği vurgulandı.

KOALİSYON HÜKÜMETİ VE SİYASİ HAYATIN SONU

1961 seçimlerinde CHP'nin birinci parti olmasına rağmen tek başına iktidar olamayınca, İsmet İnönü, Cemal Gürsel tarafından koalisyon hükümetini kurmakla görevlendirildi. Bu, Türk siyasi tarihinde ilk koalisyon başbakanlığı oldu. CHP Genel Başkanlığını 1966 yılında Bülent Ecevit’e devreden İnönü, siyasi yaşamını sonlandırdı.

Sunumda İnönü’nün 1973 yılında Ankara’da hayatını kaybettiği ve Anıtkabir’de Atatürk’ün tam karşısına defnedildiği bilgisi de gençlerle paylaşıldı.

GENÇLER MERAK ETTİKLERİNİ SORDU

Sunum sonrası soru-cevap bölümünde gençler hem tarih bilgilerini pekiştirdi hem de merak ettikleri konularda bilgi alma fırsatı buldu. Sunumu gerçekleştiren Hilal Altuğ, “İsmet İnönü hakkında çok fazla bilgi var ama çoğu eksik veya taraflı. Hazırlık sürecinde bunu fark ettim ve elimden geldiğince doğru kaynaklardan beslenerek aktarmaya çalıştım” dedi.

Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi 4. Sınıf Öğrencisi ve etkinlik koordinatörü Zeynep Kayacı ise şunları aktardı:

"Platformumuzla birlikte ‘Yakın Dönem Cumhuriyet Tarihi’ adlı bir seriye başladık. Bugün de bu serinin ilk oturumunu gerçekleştirdik. İsmet İnönü dönemiyle başladık, devamında Celal Bayar’ın Cumhurbaşkanlığı ve Adnan Menderes’in Başbakanlık yaptığı dönemleri ele alacağız. Hangi alanda olursak olalım, yakın Cumhuriyet tarihini bilmek bugünü daha sağlıklı değerlendirebilmek için büyük önem taşıyor. Serimiz tamamlandıktan sonra belki dünya tarihini ele alacağımız yeni bir seri de planlayabiliriz.”

Maya Genç Düşünce Platformu Başkanı Mustafa Uzun Çakmak, gençlerim yakın tarihe hakim olmalarını önemsediklerini vurgulayarak, “Bugün Ankara Kent Konseyi’nde genç arkadaşlarımızla birlikte çok güzel bir projeye imza attık. Gençlerimizin özellikle yakın Cumhuriyet tarihine hakim olmalarını çok önemsiyoruz. Bu doğrultuda talepte bulunan gençlerle bir araya geliyor, geçmiş dönem siyasetçilerini, o dönemin siyaset anlayışını ve Cumhuriyetimizin kuruluş sürecini keyifli bir şekilde ele alıyoruz. Geçmişi anlayarak bugünü kavrayabilmek adına bu çalışmalarımız tüm hızıyla devam edecek. Projemiz tamamlandığında daha kapsamlı bir program hazırlamayı planlıyoruz. Bu noktada tarihçi profesörlerden de destek alarak, bilgi birikimimizi artırmayı ve uzmanlarla daha nitelikli sohbetler gerçekleştirmeyi hedefliyoruz. Şu anda kendimizi bu sürece hazırlıyoruz. Bu çalışmalarımız kararlılıkla sürecek.” dedi.

Medya İletişim Komisyonu Başkanı Tuana Şimşek ise gerçekleştirilen çalışmalara ilişkin şunları kaydetti:

“Tarihimizle ilgili sunumlar gerçekleştirdiğimiz bu serinin ilk oturumuna İsmet İnönü dönemiyle başladık. Geleceğimizi aydınlatabilmek için geçmişimizi çok iyi bilmemiz gerektiğine inanıyorum. Bu küçük adımın bizi çok daha ileriye taşıyacağını düşünüyorum. Her hafta farklı Cumhurbaşkanlığı dönemlerini ele alarak sunumlarımıza devam edeceğiz.”

Karabük Üniversitesi Endüstriyel Tasarım Mühendisliği Mezunu katılımcı Seitgazi Mambet, “Çok güzel bir etkinlikti. Yakın tarihi hatırlamak ve farklı bakış açılarıyla yorumlamak açısından oldukça verimli geçti. Katılmaktan büyük keyif aldım.” şeklinde konuştu.