Ankara ulaşımına nostaljik bir bakış: Türkiye’nin ilk Troleybüsü
Ankara sokaklarının nostaljik tanıkları troleybüsler, bir dönemin şehir içi ulaşımına yön verirken, aynı zamanda başkentin modernleşme serüveninde iz bırakan araçlar arasında yer aldı. İşte Türkiye’de ilk olma özelliğini taşıyan troleybüslerin tarihi…
Troleybüsler, genellikle yol boyunca uzanan elektrik hatlarına bağlı iki ayrı kablo aracılığıyla enerji alan elektrikli otobüslerdir. Bu araçlarda iki kablo kullanılmasının temel nedeni, tramvaylardan farklı olarak metal raylar yerine yalıtkan lastik tekerleklerle çalışmalarıdır. Bu durum, elektrik devresinin tamamlanmasını engellediğinden sistemin iki ayrı hatta ihtiyaç duymasına yol açar. Dünyadaki ilk troleybüs uygulaması, 29 Nisan 1882 tarihinde Almanya’nın Berlin şehrinde hayata geçirildi. Bu öncü sisteme, mucidi Ernst Werner Von Siemens tarafından "Elektromote" adı verildi.
TOPLU TAŞIMANIN BAŞLANGICI
Ankara'da toplu taşımanın temelleri, 1 Ekim 1935 tarihinde Belediye Otobüs İdaresinin kurulmasıyla atıldı. Aynı yıl Sovyetler Birliği’nden 100 adet ZAS marka otobüs, 25 kamyon, 4 arazöz ve çeşitli yedek parçalar temin edilerek hizmete başlandı. Otobüs İdaresi, başkentte yoğun saatlerde yolcu taşımacılığı yapmak üzere 12 farklı güzergahta sefer düzenlemeye başladı.
ANKARA ULAŞIMINDA YANGIN KRİZİ VE TROLEYBÜSLERİN DOĞUŞU
12 Ekim 1946’da Otobüs İdaresi garajında çıkan yangın, kurumu ciddi şekilde etkiledi. Yangında 10 FBW ve 5 Ford marka otobüs tamamen kullanılamaz hale geldi. Araçların ağır hasar görmesi nedeniyle kentte toplu ulaşımda ciddi aksamalar yaşandı. Oluşan bu boşluk, Hatay ve İstanbul belediyelerinden temin edilen otobüslerin devreye alınmasıyla geçici olarak giderildi. Yangının ardından yaşanan ulaşım krizi için çözüm, Amerika Birleşik Devletleri’nde bulundu. 1947 yılına dek yalnızca otobüslerle hizmet veren kurum, bu tarihte yeni bir döneme adım atarak, bugün nostaljiyle hatırlanan troleybüsleri başkent yollarına çıkardı.
TÜRKİYE’NİN İLK TROLEYBÜS HATTI ANKARA’DA HAYATA GEÇTİ
1947 yılında Türkiye’nin ilk troleybüs hattı Ankara’da kurulup hizmete alındı. Başkentli yolcular, 1 Haziran 1947 itibarıyla Ulus-Bakanlıklar hattında seferlerine başlayan 10 adet Brill marka troleybüsle tanıştı. Ertesi yıl, filoya 10 adet FBW marka araç daha eklendi ve kentin ulaşım tarihinde yeni bir sayfa açıldı.
1952 yılında filoya eklenen 13 adet MAN marka araçla birlikte, Ankara'daki troleybüs sayısı 33'e çıktı. Bu dönemde sadece MAN değil, Alfa-Romeo üretimi troleybüsler de başkent sokaklarında boy gösterdi. Özellikle Dışkapı’dan Bahçelievler’e ve Kavaklıdere’ye uzanan hatlarda hizmet veren bu araçlar, yıllar boyunca şehir içi ulaşımda önemli bir rol oynadı. Ancak troleybüsler 1979 ile 1981 yılları arasında, trafik akışını olumsuz etkiledikleri ve düşük hızda ilerledikleri yönündeki eleştiriler nedeniyle hizmetten çekildi.
