Cıva ve arsenik nedir? Cıva ve arsenik zehirlenmesi nedir, belirtileri ve etkileri nelerdir?

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, PKK’nın kongresinin toplanması ve terörle mücadele kapsamında düzenlenen programda yaptığı konuşma sırasında, kendisinin MİT Başkanı olduğu dönemde FETÖ tarafından kendisinin ve ailesinin hedef alındığını söyledi. Bakan Fidan, FETÖ terör örgütünün kendisini ağır cıva ve arsenikle zehirlediğini ilk kez kamuoyuna duyurdu. Fidan bu sebepten bir süre tedavi gördüğünü belirtti. Peki, Cıva ve arsenik nedir? Cıva ve arsenik zehirlenmesi nedir? Cıva ve arsenik zehirlenmesinin belirtileri nelerdir? Cıva ve arsenik zehirlenmesinin etkileri nelerdir? İşte detaylar…

CIVA VE ARSENİK NEDİR?

Doğada bulunan ancak insan sağlığı için son derece tehlikeli olan cıva ve arsenik, uzmanlar tarafından "sessiz zehir" olarak nitelendiriliyor. Endüstriyel ve tarımsal alanlarda uzun yıllar kullanılan bu iki element, günümüzde hâlâ birçok sağlık sorununa yol açabiliyor.

Cıva (Hg), oda sıcaklığında sıvı halde bulunan tek metal olma özelliğini taşıyor. Eskiden termometrelerden diş dolgularına kadar pek çok alanda kullanılan cıva, özellikle buhar formunda solunduğunda sinir sistemi üzerinde kalıcı hasarlara yol açabiliyor. Cıva zehirlenmesinin en bilinen örneklerinden biri, 1950’li yıllarda Japonya’da yaşanan Minamata Faciası olarak tarihe geçti.

Arsenik (As) ise doğal olarak yer kabuğunda bulunan ve özellikle yeraltı sularına karışarak insanlara ulaşan bir yarı metal. Uzun süreli arsenik maruziyeti, başta cilt kanseri olmak üzere pek çok hastalığın nedeni olarak gösteriliyor. Tarımda kullanılan ilaçlar ve ahşap koruyucular aracılığıyla da doğaya karışabilen arsenik, Dünya Sağlık Örgütü tarafından "kesin kanserojen" olarak tanımlanıyor.

CIVA ZEHİRLENMESİ NEDİR, BELİRTİLERİ NELERDİR?

Sanayi, tıp ve çevresel faktörler yoluyla insan hayatına sızan cıva, zehirlenmelere yol açarak ciddi sağlık sorunlarını beraberinde getiriyor. Cıva, oda sıcaklığında sıvı halde bulunan ve başta termometreler olmak üzere pek çok alanda kullanılan bir ağır metal. Ancak bu metalin kontrolsüz kullanımı veya çevreye sızması halinde, cıva zehirlenmesi adı verilen tabloyla karşı karşıya kalınabiliyor.

Zehirlenme, genellikle solunum, deri teması ya da kirli gıdaların tüketilmesi yoluyla gerçekleşiyor.

Cıva zehirlenmesinin belirtileri arasında şunlar öne çıkıyor:

- Ellerde ve ayaklarda karıncalanma ve uyuşma
- Hafıza sorunları ve konsantrasyon güçlüğü
- Titreme, kas spazmları
- Görme ve konuşma bozuklukları
- Ağızda metalik tat, diş eti problemleri
- Böbrek ve solunum yolu rahatsızlıkları

Özellikle uzun süreli maruziyetlerde sinir sistemi kalıcı hasar görebiliyor. Cıva buharının solunması ise, çocuklar ve hamileler açısından çok daha büyük risk taşıyor. Anne karnındaki bebeklerde beyin gelişimini olumsuz etkileyebiliyor.

ARSENİK ZEHİRLENMESİ NEDİR, BELİRTİLERİ NELERDİR?

Toprakta, suda ve bazı endüstriyel ürünlerde doğal olarak bulunan arsenik, uzun süreli maruziyet durumunda ciddi sağlık sorunlarına yol açabiliyor. Özellikle yer altı sularına karışmasıyla birlikte içme suyu aracılığıyla insan vücuduna girebiliyor. Bu duruma “arsenik zehirlenmesi” adı veriliyor.

Arsenik zehirlenmesinin başlıca belirtileri şöyle sıralanıyor:

- Deride renk değişiklikleri, nasırlaşma ve döküntü
- Ellerde ve ayaklarda karıncalanma, hissizlik
- Mide bulantısı, kusma ve karın ağrısı
- İshal veya kabızlık
- Halsizlik, baş dönmesi ve kilo kaybı
- Uzun vadede akciğer, cilt, mesane ve karaciğer kanseri riski

CIVA VE ARSENİK ZEHİRLENMESİ TEDAVİSİ NEDİR?

Cıva Zehirlenmesinde Tedavi Süreci

Cıva zehirlenmesinde öncelikli adım, maruziyetin durdurulması. Eğer cıva buharı solunmuşsa, hasta derhal açık havaya çıkarılmalı ve oksijen desteği sağlanmalıdır. Cıva ciltle temas ettiyse bol su ve sabunla yıkanmalı, kontamine giysiler çıkarılmalıdır.

Tıbbi müdahalede genellikle şu yöntemler uygulanır:

- Şelasyon tedavisi: Vücutta biriken cıvayı bağlayıp dışarı atmak için dimercaprol (BAL) veya DMSA (succimer) gibi şelatör ilaçlar kullanılır.
- Destek tedavisi: Nefes darlığı, sinir sistemi belirtileri veya böbrek yetmezliği gibi durumlara yönelik semptomatik tedavi uygulanır.
- Uzun vadeli izlem: Sinir sistemi etkileri geçici değilse nörolojik takip gerekebilir.

Arsenik Zehirlenmesinde Tedavi Yaklaşımı

Arsenik zehirlenmesinde de benzer şekilde ilk hedef, maruziyet kaynağını kesmektir. İçme suyu, toprak ya da besin kaynaklı zehirlenmelerde hasta çevreden izole edilmeli ve kontamine gıdaların tüketimi derhal durdurulmalıdır.

Uygulanan başlıca tedavi yöntemleri şunlardır:

- Şelasyon tedavisi: En yaygın kullanılan ilaç dimercaprol (BAL) veya oral yolla verilen DMSA’dır. Bu ilaçlar arsenikle bağlanarak vücuttan atılmasını sağlar.
- Sıvı tedavisi: Zehirlenmeye bağlı gelişen kusma, ishal ve böbrek yetmezliği riskine karşı damar yoluyla sıvı desteği sağlanır.
- Kanser taraması: Uzun süreli maruziyet yaşayan bireylerde, arsenikle ilişkilendirilen kanser türlerine karşı periyodik kontroller yapılır.