Kendisi için 7 yaşında “Harika Çocuk Yasası” çıkarılan İdil Biret kimdir?

İdil Biret, çocuk yaşta gösterdiği olağanüstü yetenekle dünya çapında tanınmış bir virtüözdür. Müziğe olan ilgini iki yaşında başlayan sanatçı, kariyeri boyunca sayısız ödül aldı, binlerce konser vererek bir ikon haline geldi.

TBMM, ÖZEL YASA ÇIKARDI

Yedi yaşındayken Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından İdil Biret ve Suna Kan için “Özel Çocuk Yasası” çıkarıldı ve bu kanunla Paris Konservatuvarında öğrenim gördü; ardından 20. asrın en büyük piyanistlerinden Alfred Cortot ve Wilhelm Kempff ile çalıştı.

BİRET VE MÜZİK YOLCULUĞU

İdil Biret'in müzik yolculuğu, ailesinin teşvikiyle çok erken yaşlarda başladı. Dayısı, ünlü müzikolog Mahmut Ragıp Gazimihal'in etkisiyle müziğe yönelen Biret, iki yaşında müziğe ilgi duydu ve dört yaşında Johann Sebastian Bach'ın prelüdlerini çalmaya başladı. Beş yaşında ilk piyano derslerini, Nadia Boulanger ve Alfred Cortot'un öğrencisi olan Mithat Fenmen'den aldı. Altı yaşında Ankara Radyosu'nda Riyaseticumhur Orkestrası ile ilk resitalini verdi ve bu performansı büyük ilgi gördü.

PARİS KONSERVATUVAR TARİHİNE GEÇTİ

İdil Biret, dokuz yaşındayken özel kanunla gönderildiği ve devlet bursuyla eğitime devam ettiği Paris Konservatuvarından birincilikle mezun olarak piyanistlik, oda müziği ve solfej dallarında üç ayrı diploma aldı. Bu, konservatuar tarihinde bir ilkti. Ayrıca, Wilhelm Kempff ile çalıştı ve 11 yaşında onunla Mozart'ın ‘İki Piyano İçin Konçertosu’nu Paris'te seslendirdi.

BİRET’İN KARİYERİ VE BAŞARILARI

İdil Biret, kariyerine 1950'lerde başladı ve kısa sürede uluslararası arenada parladı. 1951'de Londra'da ilk Avrupa konserini verdi. Carnegie Hall'dan Royal Albert Hall'a, Berlin Filarmoni Salonu'ndan Tokyo'ya kadar dünyanın en prestijli sahnelerinde binlerce kez sahne aldı. Repertuvarı; Beethoven, Chopin, Brahms, Rachmaninoff gibi bestecilerin eserlerinden oluştu; özellikle Chopin ve Brahms yorumlarıyla eleştirmenlerden tam not aldı.

“İMKÂNSIZI MÜMKÜN KILDI”

Biret, EMI ve Naxos gibi büyük plak şirketleriyle çalıştı ve 100'den fazla albüm kaydetti. Brahms'ın piyano sonatları ve varyasyonları için Lyra etiketinde tam bir edisyon hazırladı. Liszt'in 32 Transandantal Etüd'lerini 9 saatlik bir maratonda çalarak eleştirmenleri hayrete düşürdü; bu performans Montpellier Festivali'nde “imkânsız” olarak nitelendirildi. Rachmaninoff'un piyano konçertolarını ve Beethoven'ın tam piyano sonatlarını kaydeden nadir sanatçılardan biri oldu.

İDİL BİRET’İN ALDIĞI BAZI ÖDÜLLER

İdil Biret, müzik kariyeri boyunca sayısız ödül kazandı. Başlıca ödülleri arasında şunlar yer alır:

Orpheus Altın Plak Ödülü (1963): Chopin ve Brahms kayıtları için.

Grand Prix du Disque (1974, 1977): Beethoven ve Brahms için.

Lily Pons Ödülü (1966): Amerika'da en iyi kadın müzisyen olarak.

Ordre des Arts et des Lettres (Fransa Şövalyesi, 1987).

Devlet Sanatçısı Ünvanı (Türkiye, 1971).

Kültür ve Sanat Büyük Ödülü (2021, Türkiye)

Bugün itibarıyla 83 yaşında olan Biret, Türkiye'de İdil Biret Piyano Vakfı'nı kurarak genç müzisyenlere olan desteğini sürdürüyor. Biret, Türk klasik müziğinin simgesi olarak, genç nesillere ilham kaynağı oluyor. Eleştirmenler onu "piyanonun sınırlarını zorlayan bir virtüöz" olarak tanımlıyor. İdil Biret'in adeta “peri masalına” dönüşen hikâyesi, yeteneğin devlet desteğiyle nasıl evrensel bir başarıya dönüştüğünün ete kemiğe bürünmüş hali olarak gözler önüne seriliyor.