Mormonlar kimdir, kökeni nereden gelir, tarikat mı, ne zaman kuruldu? Türkiye’de Mormon var mı?

Dünyada özellikle Amerika Birleşik Devletleri'nde büyük bir inanç topluluğu olarak bilinen Mormonlar, Türkiye'de kamuoyu tarafından genellikle az bilinen ancak zaman zaman gündeme gelen bir dini grup. Resmî adı İsa Mesih'in Son Zaman Azizler Kilisesi olan bu topluluk, 19. yüzyılda ABD’de ortaya çıkmış ve bugüne kadar yaklaşık 17 milyon mensuba ulaşmıştır. Peki, Mormonlar kimdir, inançları nelerdir ve Türkiye’de nasıl bir varlık göstermektedirler?

MORMONLAR KİMDİR?

Mormon hareketinin temelleri, 1820’li yıllarda ABD’nin New York eyaletinde Joseph Smith adlı bir genç tarafından atıldı. Smith, Tanrı ve İsa Mesih'in kendisine göründüğünü ve gerçek Hristiyanlık inancının yeniden kurulması gerektiğini bildirdiklerini iddia etti. Smith’in aktardığına göre, melek Moroni tarafından yönlendirildiği bir tepeye gömülü altın levhaları tercüme ederek 1830 yılında Mormon Kitabı adlı kutsal metni ortaya çıkardı. Aynı yıl İsa Mesih’in Son Zaman Azizler Kilisesi’ni kurdu. Bu kitap, İncil'e ek olarak kabul edilmekte ve Mormonların inançlarının temelini oluşturmaktadır.

MORMONLAR TARİKAT MI?

Mormonlar genellikle halk arasında bir tarikat olarak tanımlansa da, uzmanlar bu sınıflandırmayı yetersiz buluyor. Zira tarikat kavramı, genellikle küçük ve kapalı dini gruplar için kullanılırken, Mormonlar milyonlarca üyeye, küresel misyonerlik ağına ve kurumsal bir yapıya sahip. Bu yönüyle Hristiyanlığın farklı bir yorumu olarak kabul edilse de, ana akım Hristiyan mezhepleri tarafından çoğu zaman ayrı bir dini hareket olarak görülmektedir. Özellikle teslis inancına karşı duruşları ve ek kutsal kitap kullanımı, onları diğer mezheplerden ayıran temel noktalardır.

Mormonlar, İsa Mesih'in kurtarıcı olduğuna ve dünyaya yeniden geleceğine inanırlar. Bununla birlikte, Baba, Oğul ve Kutsal Ruh’un üç ayrı varlık olduğuna inanan Mormonlar, geleneksel Hristiyan inançlarından önemli ölçüde ayrılır. Aile yaşamı, ahlaki temizlik, gönüllü misyonerlik ve toplum hizmeti inançlarının temelini oluşturur. Sigara, alkol ve kafeinli içecekler yasaktır. Cinsellik sadece evlilik içinde kabul edilir ve evlilik dışı ilişkiler kesinlikle reddedilir.

Tarihte çok eşlilikle anılan topluluk, 1890’da bu uygulamayı resmen sonlandırmıştır. Günümüzde çok eşlilik, yalnızca ana kiliseden ayrılmış bazı küçük gruplar tarafından uygulanmaktadır.

TÜRKİYE’DE MORMON VAR MI?

Türkiye'de Mormonlara dair varlık oldukça sınırlıdır. 1990’lı yıllardan itibaren İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyük şehirlerde misyonerlik faaliyetleri yürütülse de, bu faaliyetler düşük yoğunluktadır ve genellikle yabancı uyruklu Mormonlar tarafından gerçekleştirilir. Türkiye’deki yasal çerçeve ve toplumsal hassasiyetler, Mormonların faaliyetlerini dikkatli ve sınırlı bir çerçevede sürdürmesine neden olmaktadır.

Ülke genelinde küçük toplantılar düzenleyen bu topluluk, resmi istatistiklerde yer almayacak kadar küçüktür. Dini dönüşüm oranları da oldukça düşüktür.

Kökeni Amerika'ya dayanan Mormonlar, bugün küresel çapta genişlemiş, kurumsallaşmış ve tanınan bir dini hareket haline gelmiştir. Türkiye’de ise bu topluluğun varlığı oldukça kısıtlıdır. Ancak dinler arası etkileşimin arttığı günümüzde Mormonlar gibi yeni dini hareketler, akademik çevrelerde ve toplumsal tartışmalarda ilgi görmeye devam etmektedir. Mormonların Türkiye’deki sessiz varlığı, ülkemizin dini çeşitliliğe açık yapısının küçük bir yansıması olarak değerlendirilebilir.