Ankara'daki pitbull vahşeti gündeme getirdi! Türkiye'de yasaklı köpek ırkları hangileri?

Pitbull ve köpeklerde yasaklı ırk tartışması Ankara’da yaşanan yeni saldırıyla yeniden gündeme geldi.

Ankara’nın Etimesgut ilçesindeki apartman dairesinde yasaklı ırk olan bir Pitbull, karşı dairede yaşayan 1,5 yaşındaki bebeğe ve 5 yaşındaki çocuğa saldırdı. Köpeğin saldırısına uğrayan iki çocuk Bilkent Şehir Hastanesi’nde tedavi altına alındı.

YASAKLI IRKLAR SOKAKLARDA CİRİT ATIYOR

Olayın en dikkat çeken yanı, köpeğin apartman içinde, gerekli güvenlik önlemleri alınmadan besleniyor olması. Türkiye’de Pitbull ve benzeri güçlü ırklar, yasal olarak belirli şartlarda ve kayıt altında tutulmak zorunda. Buna rağmen kayıt dışı sahipliğin yaygın olduğu biliniyor. Resmi kaynaklarda bu ırklara dair rakamların eksik ve parçalı kalması da sorunun boyutunu görünmez kılıyor.

BAKANLIĞIN "TEHLİKE ARZ EDEN KÖPEKLER" LİSTESİ

Tarım ve Orman Bakanlığının yayımladığı 2021-48 sayılı “Tehlike Arz Eden Hayvanlar” Genelgesi, Pitbull Terrier, Dogo Argentino, Fila Brasilerio, Japanese Tosa, American Staffordshire Terrier ve American Bully ırklarını “tehlike arz eden köpekler” olarak tanımlıyor. Mevzuat gereği bu hayvanların üretimi, sahiplenilmesi, sahiplendirilmesi, satışı, takası, reklamı ve ülkeye girişi yasak. 14 Temmuz 2021’den önce sahiplenilmiş olanlar ise ancak kısırlaştırma, mikroçip takılması ve PETVET sistemine kayıt şartıyla evlerde bulundurulabiliyor.

AĞIZLIKSIZ, TASMASIZ, ÇOCUK OYUN ALANLARINA VE KALABALIK BÖLGELERE SOKULMALARI YASAK

Genelgeye göre kayıt altına alınan bu köpeklerin ağızlıksız, tasmasız dolaştırılması, çocuk oyun alanlarına ve kalabalık bölgelere sokulması kesin şekilde yasak. Bu kurallara aykırı hareket edenlere 11 bin TL idari para cezası uygulanıyor, tekrarında hayvanlara el konulup belediye bakımevlerine gönderiliyor.

YASAKLI KÖPEK IRKLARI TAM LİSTE

Pitbull Terrier

Pitbull Terrier, kaslı yapısı, yüksek enerjisi ve güçlü çene yapısıyla bilinen, doğru sosyalleştirildiğinde insan odaklı ve itaatkâr olabilen bir ırk. Sorunun biyolojik “kötülükten” değil, gücün kötü ellerde ciddi risk üretmesinden kaynaklandığı özellikle hayvanseverler tarafından belirtiliyor.

Yasaklanmasının temel nedeni, eğitim eksikliği ve uygunsuz sahiplik koşullarıyla birleştiğinde ortaya çıkabilen yüksek zarar potansiyeli. Irkın fiziksel avantajı, kontrolsüz yetiştirildiğinde hem insanlar hem de diğer hayvanlar için ciddi sonuçlara yol açabiliyor. Bu yüzden kayıt, çip, ağızlık ve özel bakım şartları zorunlu tutuluyor; apartman ve kamusal alanlarda sorumlu sahiplik sıkı şekilde denetlenmeye çalışılıyor.

Tosa Inu

Tosa Inu, kökeni Japonya’ya dayanan, iri yapılı, sakin görünümlü ama son derece güçlü bir köpek ırkı. Tarihsel olarak köpek dövüşleri için yetiştirildiği için dayanıklılığı, ağrı eşiği ve saldırı kapasitesi yüksek. Normalde soğukkanlı, ağırbaşlı ve sahip odaklı bir karakter taşır; ancak yanlış eğitim, kötü sosyalleştirme veya ihmal edildiğinde fiziksel gücü nedeniyle kontrolü zor hale gelir.

Bu nedenle Türkiye’de “tehlike arz eden ırklar” listesinde yer alır. Yasaklanmasının ana gerekçesi, dövüş geçmişi ve olağanüstü fiziksel güçle birleştiğinde yüksek risk oluşturma potansiyeli.

Dogo Argentino

Dogo Argentino, Arjantin’de büyük avlar için (yaban domuzu, puma gibi) geliştirilmiş, iri yapılı, atletik ve dayanıklı bir ırk. Genetik olarak güçlü bir av içgüdüsüne, yüksek enerjiye ve ciddi bir fiziksel kapasiteye sahip. Sahibine bağlı, kararlı ve korumacı olabilir; ancak yanlış sosyalleştirme ya da kontrolsüz yetiştirilme durumunda içgüdüsel tepkileri hızla tehlikeye dönüşebilir.

Türkiye’de yasaklı ırklar arasında yer almasının nedeni tam da bu: güçlü av içgüdüsü + yüksek fiziksel kapasite ve kötü sahiplik birleştiğinde yüksek zarar potansiyeli oluşturması.

Fila Brasileiro

Fila Brasileiro, Brezilya kökenli, dev cüsseli, dayanıklı ve “koruma içgüdüsü” çok yüksek bir köpek ırkı. Tarihsel olarak çiftliklerde ve geniş arazilerde koruma görevi için yetiştirildi. Yabancılara karşı mesafeli, hatta içgüdüsel olarak agresif olabilen bir yapısı var. Sahibine karşı sadık ve itaatkâr olsa da, çevre kontrolü zayıf toplu yaşam alanlarında (apartman, dar sokaklar, kalabalık şehir ortamı gibi) yönetimi çok zor.

Türkiye’de yasaklı ırklar arasında olmasının nedeni, bu güçlü koruma içgüdüsünün yanlış eğitim veya zayıf denetim altında ciddi tehlikeye dönüşme riski. Devasa fiziksel gücü ile birleştiğinde, Fila Brasileiro kontrolsüz kaldığında hem insanlara hem diğer hayvanlara zarar verebiliyor.

American Staffordshire Terrier

American Staffordshire Terrier, kaslı, dayanıklı ve enerjik bir ırk; insan odaklı, öğrenmeye hevesli ve doğru sosyalleştirildiğinde uyumlu bir karakter gösterebiliyor. “Amstaff” olarak da bilinen bu tür, fiziksel gücü ve kararlılığı nedeniyle tarihsel olarak koruma ve bekçilik gibi görevlerde kullanılmış.

Türkiye’de bazı düzenlemelerde Pitbull Terrier ile aynı kategoriye alınmasının nedeni, benzer genetik hatlar ve yüksek fiziksel kapasite. Bizzat ırkın yapısından çok, kötü eğitim, yanlış sahiplik ve apartman hayatına uygunsuz koşullar gibi etkenler risk yaratıyor. Yani yasaklamanın temel gerekçesi, güçlü çene yapısı ve atletik gücünün, kontrolsüz yetiştirildiğinde yüksek zarar potansiyeli oluşturması.

American Bully

American Bully, kökeni American Pit Bull Terrier ve American Staffordshire Terrier gibi ırklara dayanan; kaslı, geniş gövdeli, güçlü ama genellikle insan odaklı bir köpek türü. Yapı olarak “görünüşte sert, karakterde yumuşak” diye tanımlansa da bu her birey için geçerli değil. Irk hâlâ tartışmalı bir genetik soyağacından geldiği için davranış farklılıkları geniş bir yelpazeye yayılabiliyor.

Türkiye’de zaman zaman yasaklı ırklar listesine dahil edilen türlerden biri. Bunun nedeni, ırkın kendi başına agresif olması değil; güçlü genetik hat, yüksek kas kütlesi ve bazı bireylerde görülebilen koruma içgüdüsünün, kötü eğitim ve yetersiz sosyalleştirme ile birleştiğinde risk üretmesi. Ayrıca melezlemelerin çok yaygın olması, “American Bully” adı altında kontrolsüz üretimin artması da tehlike değerlendirmesini zorlaştırıyor.