Maliyet baskısı bitmedi, zam beklentisi sürüyor! Merkez Bankasının raporu tüketiciye ne söylüyor?
Merkez Bankası, kasım ayına ilişkin iktisadi yönelim istatistikleri ve reel kesim güven endeksi ile imalat sanayi kapasite kullanım oranını yayımladı.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının (TCMB) yayımladığı Kasım 2025 İktisadi Yönelim İstatistikleri, reel sektördeki dengelerin yıl boyunca dalgalı bir seyir izlediğini gösterdi. Sanayicilerin üretim, sipariş, ihracat ve maliyet beklentilerini ortaya koyan ankette; özellikle iç talep, ihracat siparişleri ve rekabet gücüne ilişkin verilerde zayıflama dikkat çekti.
ÜRETİM VE SİPARİŞLERDE İNİŞLİ ÇIKIŞLI GÖRÜNÜM
“Son üç aydaki üretim hacmi” dengesi yılın genelinde pozitif seyrederken, firmaların mevcut sipariş düzeyi ve gelecek üç aya yönelik sipariş beklentileri dönem dönem eksi bölgeye geriledi. Veriler, sanayicilerin özellikle yaz ayları sonrası sipariş almada zorlandığını, talepteki yavaşlamayı hissettiğini ortaya koyuyor.
İHRACAT SİPARİŞLERİ YILIN İKİNCİ YARISINDA İVME KAYBETTİ
“Gelecek üç aylık ihracat sipariş beklentisi” kalemi, 2025’in ilk yarısında görece güçlü görünmesine rağmen yaz dönemi ve sonrasında zayıfladı. Bu durum, küresel talepteki belirsizliklerin Türkiye’nin dış siparişlerine yansıdığı şeklinde değerlendiriliyor.
REKABET GÜCÜ GÖSTERGELERİ EKSİ BÖLGEDE
İktisadi yönelim verilerindeki en belirgin olumsuz sinyal, “yurt içi ve AB dışı pazarlarda rekabet gücü” göstergelerinde görüldü. Özellikle yurt içi rekabet gücü neredeyse tüm yıl boyunca negatif seyretti. Firmalar, maliyet baskıları ve fiyat rekabeti nedeniyle iç pazarda zorlandıklarını bildiriyor.
MALİYET BASKILARI YÜKSEK: FİYAT ARTIŞ BEKLENTİLERİ KORUNUYOR
Sanayicilerin gelecek üç aylık satış fiyatı ve ortalama birim maliyet beklentisi, yıl boyunca güçlü şekilde pozitif kaldı. Bu göstergeler, üretici tarafında fiyat artışlarının 2025 boyunca da devam ettiğini ve maliyet baskılarının hâlâ yüksek seyrettiğini teyit ediyor.
KAPASİTE KULLANIMI YATAY SEYRETTİ
Kapasite kullanım oranı yıl boyunca yüzde 74–76 bandında dalgalandı. Bu oranlar, tam kapasiteye yaklaşmayan ancak üretimde ciddi bir daralmanın da yaşanmadığı bir tabloya işaret ediyor.
YATIRIM İŞTAHI ZAYIF SİNYAL VERDİ
“Gelecek üç ay boyunca sabit sermaye yatırımı harcaması beklentisi” kalemi, son çeyreğe doğru eksi bölgeye geriledi. Bu durum, firmaların yeni yatırım kararlarını ötelediğini gösteriyor.
TCMB’nin Kasım 2025 verileri, reel sektörün tabloyu “temkinli” gördüğünü ortaya koyuyor. Üretim tarafında sert bir bozulma olmamasına rağmen siparişlerdeki zayıflama, rekabet gücündeki düşüş ve yüksek maliyet baskıları sanayicinin yılın son çeyreğine dair ihtiyatlı bir tavır takındığını gösteriyor. Veri seti, iç talepteki kırılganlık ve küresel talepteki yavaşlamanın reel sektörün beklentilerini sınırladığını teyit ediyor.
KAPASİTE KULLANIMI NE DEMEK?
Kapasite kullanımı, kısaca fabrikaların ellerindeki makine ve tesisleri ne kadar doldurup çalıştırdığını gösteriyor. Kasım ayında bu oran yüzde 74,4’e çıkarak bir önceki aya göre biraz daha yükseldi ve böylece sanayide üç aydır devam eden toparlanma eğilimi sürdü. Bu artış, üretimde çarkların yavaş ama istikrarlı şekilde daha hızlı dönmeye başladığını, talep ve siparişlerin az da olsa güçlendiğini anlatıyor.
