Cezalar katlandı tahsilat değişmedi
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın yapay zekayı kullanarak vergi denetimlerini artırması, vergi cezalarının 5 kat artmasına yol açtı ancak tahsilatlar yerinde saydı. Bakanlık, tahakkuk eden her 4 liralık gelirin yalnızca 3 lirasını tahsil edebiliyor.
Bu yılın tamamında 12,6 trilyon liralık gelir beklentisine karşılık, ocak-ekim döneminde tahakkuk eden gelir miktarı 13,4 trilyon liraya ulaştı. Ancak Hazine, tahakkukların yüzde 73,8’ine karşılık gelen 9,9 trilyon lirayı tahsil edebildi.
Yapay zeka destekli denetimlerle kesilen vergi cezaları, bütçe öngörüsünü 5’e katladı. Yıl başında öngörülen 139,7 milyar lira cezaya karşılık, yılın 10 ayında kesilen vergi cezası 655 milyar lirayı aştı; başlangıç beklentisinin %469,3 üzerine çıktı. Tahsil edilebilen tutar ise 107 milyar lira ile tahakkukun yalnızca %16,4’ü oldu.
Bütçe gelirlerinin yüzde 20’si faiz, pay ve cezalar kaleminden oluşuyor. Bütçe başlangıcında hedeflenen 1,2 trilyon lira, 10 aylık dönemde 2,4 trilyon liraya yükseldi. Para cezalarında tahakkuk, 2026 bütçe beklentisinin %444’ü, tahsilat ise 208 milyar lira seviyesinde gerçekleşti.
Trafikte bayram dönemlerinde kesilen cezaların tutarı da 55 milyar liralık bütçe beklentisine karşılık 97,9 milyar liraya ulaştı.
Sayıştay raporları, vergi adaletinin bozulduğunu ortaya koydu. 2024 yılı denetimlerine göre Gelir İdaresi Başkanlığı bazı mükelleflere şartları taşımadığı halde KDV istisnası tanıyor, Damga Vergisi takibini yapamıyor ve dava yükümlülüklerini gizliyor. Ayrıca, reeskont işlemlerinde mevzuata aykırılıklar ve gayrimenkul satış kazancı istisnasının yanlış uygulanması da tespit edildi.
