Motokuryeler eylem yaparak nereye varacak? Parlamento baskını, büyük grev, iş bırakma... A'dan Z'ye boykot tarihi!
Türkiye’de Yemeksepeti bünyesinde çalışan kuryeler, uzun çalışma saatleri ve düşük ücretlere tepki olarak boykota başlarken, yurt dışındaki motokuryelerin hak arama mücadelesi merak konusu oldu. Peki, motokuryeler bugüne kadar eylem yaparak hangi kazanımları elde etti?
Kuryeler uzun ve esnek olmayan çalışma saatleri, düşük ücret, performans baskısı, güvencesizlik, kaza riski, tatil ve izin eksikliği, sendikalaşma ve örgütlenme çabalarının önüne bariyer konulması gibi çeşitli problemlerden şikâyetçi. Bu nedenle Türkiye genelinde kuryeler boykota başlıyor. Peki, dünyada motokuryeler, hakları için nasıl bir mücadele sürdürüyor? Bugüne kadar kuryeler, hak arama eylemlerinde ne gibi kazanımlar elde edebildi?
DÜNYADA MOTOKURYELİĞİN HALİ
Yurt dışında motokuryeler, genellikle Uber Eats, Deliveroo, Glovo gibi uygulamalarda “bağımsız” statüde çalışıyor. Bu yüzden sigorta, sendika hakkı, asgari ücret gibi korumaları yok. Saatlik gelir 5-7 euro civarında, çoğu sipariş başına 2-5 euro alıyor. Bahşişe bağlılar, yağmur, kar, kış, soğuk demeden 8-12 saat çalışıyorlar. Çok sık trafik kazaları oluyor, çünkü acele etmeleri ve siparişleri bir an önce yetiştirmeleri zorunlu kılınıyor. Çoğu göçmen, birçok probleme rağmen vize korkusuyla şikâyet edemiyor.
"ESNAF KURYE MODELİ YASAKLANMALI"
Nakliyat-İş Sendikası Başkanı Ali Rıza Küçükosmanoğlu, Yeni Ankara'ya yaptığı açıklamada benzer sorunların Türkiye'de de yaşandığını, özellikle birçok kuryenin, esnaf kurye modeli ile "bağımsız" olarak çalıştığına dikkat çekerek bu çalışanların işçi sendikasına üye olma koşulunun olmadığına dikkat çekti. Çünkü esnaf kuryelerin yasa karşısında işçi sayılmadığını anlatan Küçükosmanoğlu, mevcut durumun, "alt işveren-üst işveren" ilişkisi şeklinde süslenerek pazarlandığını anlattı. Şirketlerin, işçileri çalıştırarak onlar için "iş ortağımız" dediklerini kaydetti. Küçükosmanoğlu, Hollanda gibi bazı Avrupa ülkelerinde esnaf kurye modelinin yasaklandığını hatırlatarak şunları söyledi:
"Bu işin faturasını, e-ticaret patronları, uluslararası tekelleri ve yerli tekeller, esnaf kurye olarak çalışan kardeşlerimize çıkarıyorlar. O bakımdan bunun düzeltilmesine yönelik her türlü direnişi ve boykotu destekliyoruz"
KURYELERİN MÜCADELE TARİHİ
Ancak tüm bu olumsuzluklara karşı seslerini yükseltenler de var. Dünyada kuryeler uğradıkları haksızlıklara karşı birçok kez ayaklandı. İşte ülke ülke motokuryelerin hak arayışları:
İspanya (2021): Glovo ve Deliveroo kuryeleri grev yaptı, sonunda “Riders Law” çıktı. Artık çalışan sayılıyorlar, sigorta ve ücretleri iyileşti.
Fransa (2021): Uber şoförleri mahkemeyi kazandı, şirket onları “çalışan” kabul etmek zorunda kaldı.
ABD (2021): Los Deliveristas Unidos adlı grup, binlerce kuryeyle grev yaptı. New York'ta kuryelere dinlenme alanı ve şarj noktası verildi.
Bu pazar sipariş vereceklerin dikkatine! Kuryelerden radikal kararEkonomiİngiltere (2024): Deliveroo ve Uber Eats kuryeleri, Sevgililer Günü’nde iş bıraktı. Her cuma ve tatilde devam ediyor, siparişler yüzde 50 düştü.
Almanya (2025): Lieferando kuryeleri, göçmen sömürüsüne karşı Berlin’de büyük grev yaptı.
Endonezya (2025): Bir kuryenin polis aracıyla ölümü sonrası yüzlerce kişi parlamentoyu bastı, hükümet soruşturma başlattı.
Kısacası, yurt dışında da kuryeler düşük ücret, güvencesizlik ve riskli iş koşullarına karşı grev, boykot ve mahkeme yoluyla mücadele etmeye devam ediyor. Bazıları bu mücadelenin hakkını aldı ancak birçok yerde sorunlar hâlâ devam ediyor.
