Şeyh Bünyamin Ayaşi kimdir, türbesi nerede, nasıl gidilir?

Ankara’nın Ayaş ilçesinde, yüzyıllardır manevi bir durak olma özelliğini sürdüren Şeyh Bünyamin Ayaşi Camii ve Türbesi, hem tarihi dokusuyla hem de tasavvuf geleneğindeki yeriyle ziyaretçilerini ağırlamaya devam ediyor.

Melamiye kolunun önemli temsilcilerinden biri olarak kabul edilen Şeyh Bünyamin Ayaşi Hazretleri’nin asıl adı Mustafa olup, halk arasında "Sultan İbn-i Yamin el Ayaşi" olarak da anılmaktadır. Doğum tarihi kesin olarak bilinmeyen Bünyamin Ayaşi, 16. yüzyılda Ayaş’ta yaşamış ve burada vefat etmiştir. Ayaşlı olması nedeniyle bu isimle tanınan Bünyamin Ayaşi'nin "Ayaşi" lakabı, Türkçede "aydınlık" veya "ışıklı gece" anlamına gelmektedir.

HACI BAYRAM VELİ İLE OLAN BAĞI HÂLÂ TARTIŞILIYOR

Bazı kaynaklarda Hacı Bayram-ı Veli’nin halifesi olduğu belirtilse de, yaygın görüş onun, Somuncu Baba'nın talebesi Dede Ömer Sikkînî'nin halifesi olduğudur. Ancak son yıllarda bulunan yeni belgeler, Bünyamin Ayaşi’nin Hacı Bayram-ı Veli'den doğrudan ders almış olabileceğini ortaya koymaktadır. Bu da onu, Bayramiyye tarikatının Melamiyye kolunun kurucu ismi haline getirebilir.

Sarı Abdullah Efendi, Kanuni Sultan Süleyman’ın yakın çevresindeki önemli isimlerden birinin müdahalesiyle, Kütahya Kalesi’nde hapsedilen Bünyamin Ayaşi’nin serbest bırakıldığını ve serbest kalmasının ardından Rodos’un fethedildiğini belirtir. Bu rivayet doğru kabul edilirse, Bünyamin Ayaşi'nin 1522 sonrasında vefat etmiş olması gerekir. Ölüm tarihine dair çeşitli görüşler olmakla birlikte, bazı kaynaklar 1510, bazıları ise 1520 tarihini verir.

MANEVİ MİRASI SÜRDÜREN HALİFELERİ

Bünyamin Ayaşi’nin Aziz Rûşen Efendi, Sivaslı Osman Efendi ve Bolulu Süleyman Efendi gibi önemli halifeleri olmuştur. Ancak Melamiyye geleneği, özellikle Pîr Ali Aksarâyî ve onun oğlu, meşhur İsmail Ma’şûkî ile devam etmiştir.

CAMİ VE TÜRBE: TARİHİ VE MİMARİ ÖZELLİKLER

Ayaş’ın Dervişimam Mahallesi’nde, Bünyamin Sokak No:12 adresinde yer alan Şeyh Bünyamin Ayaşi Camii ve Türbesi, mimarisi ve tarihi yapısıyla dikkat çekmektedir. 1400-1500 yılları arasında inşa edildiği düşünülen caminin kimin tarafından yapıldığı kesin olarak bilinmemektedir.

Caminin dikkat çeken mimari özellikleri arasında:

Alaturka kiremitli çatı,
Yığma taş dış cephe,
Ahşap direkler,
Çini ve sedef işlemeli detaylar yer alıyor.
Caminin kuzeydoğu köşesinde, içeriye açılan küçük bir kapı ile girilen türbe kare planlı olup, basit pandantifli bir kubbe ile örtülüdür. Türbede dört sanduka bulunmaktadır. Türbenin sadece doğu cephesinde bir penceresi yer almaktadır. 2010 yılında restore edilen cami ve türbe, günümüzde de özgün yapısını korumaktadır.

ZİYARET BİLGİLERİ VE MANEVİ HAVASI

Haftanın her günü ziyaretçilere açık olan cami ve türbe, Ayaş ilçe merkezine yaklaşık 3 kilometre mesafede yer almakta. Emine Tevfika Ayaşlı Caddesi üzerinden ulaşım sağlanabilmektedir. Ziyaret ücretsizdir.

Cami ve türbe çevresinde aynı döneme ait bir medrese ve hamam da bulunmakta, bu yapılar, Bünyamin Ayaşi'nin vakfettiği eserler arasında yer alıyor. Bölge, sadece bir dini merkez değil, aynı zamanda önemli bir kültürel ve tarihi miras alanı olma özelliği de taşıyor.

Ziyaretçilerin yorumlarına göre ise bu alan, huzur ve içsel sükunet arayanların sıkça uğradığı bir durak. Kimi ziyaretçiler dua edip gözyaşlarına boğulduklarını ifade ederken, kimileri de bu mekânın insanın iç dünyasında bıraktığı manevi tesire vurgu yapıyor.

Ayaş’taki bu tarihi ve manevi durak, Hacı Bayram Veli, Şeyh Ali Semerkandi ve Şeyh Muhyiddin Hazretleri gibi Anadolu irfan geleneğinin büyük isimleriyle birlikte bir “maneviyat yolu”nun önemli halkalarından biri olmayı sürdürüyor.