Ankara’nın binlerce yıllık serüveni: Kasabadan Türkiye Cumhuriyeti başkentine

Ankara, tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış, sürekli yerleşimin yaşandığı önemli bir coğrafya olarak öne çıkıyor. Günümüz Ankara’sının bulunduğu alan ve çevresinde yapılan arkeolojik kazılar, bölgenin Paleolitik dönemden başlayarak Neolitik ve Bakır Çağı boyunca da kesintisiz yerleşim gördüğünü gösteriyor. Ancak tüm bu bulgulara rağmen, kentin kim tarafından ve ne zaman tam olarak kurulduğu halen kesinlik kazanmış değil.

Bölge, Hititlerin hakimiyetine girmesiyle tarih sahnesinde önemli bir yer edindi. Mürted Ovası yakınlarındaki Bitik’te keşfedilen Hitit yerleşimi ve Ankara’nın 60 kilometre güneybatısındaki Gavurkale kalıntıları, Hititler dönemine ait izler taşıyor. Hititlerin ardından bölgeye hükmeden Frigler, Ankara’nın ilk büyük yerleşimini oluşturdu. Efsanelerde, kentin kurucusu olarak kabul edilen Frig Kralı Midas, bölgeye “Ankyra” adını verdi; bu kelime gemi çıpası anlamına geliyor. Friglerin başkenti Gordion ise bugün Polatlı sınırlarında, Yassıhöyük Köyü’nde bulunuyor.

Friglerin ardından, Lidyalıların bölgeyi ele geçirdiği, sonrasında ise Perslerin egemenliğine girdiği biliniyor Persler döneminde, Kral I. Dareios’un yaptırdığı “Kral Yolu”nun Ankara’dan geçmesi, kentin ticari ve askeri açıdan önemini artırdı. Makedonya Kralı Büyük İskender’in doğuya yaptığı seferler sonrası, bölge Makedonyalıların kontrolüne geçti ve İskender’in Gordion’dan geldiği, bir süre burada kaldığı kaynaklarda belirtilir.

"1073 YILINA KADAR BİZANS HAKİMİYETİNDE KALDI"

M.Ö. 3. yüzyılda Galatlar Ankara’ya yerleşerek, Ankyra’yı Tektosag adlı Galat boyunun başkenti haline getirdi. Roma İmparatoru Augustus, M.Ö. 25 yılında Galatya’yı Roma egemenliğine alırken, Ankyra da bu eyaletin başkenti oldu ve bölge önemli bir askeri üs konumuna yükseldi. Roma İmparatorluğu ikiye bölündükten sonra kent, Doğu Roma yani Bizans topraklarında kalmaya devam etti. Bizans döneminde de askeri ve lojistik açıdan stratejik bir merkez olarak görülen Ankara, 1073 yılına kadar Bizans hakimiyetinde kaldı.

1071 Malazgirt Zaferiyle Anadolu’ya Türklerin kitlesel yerleşimi başlamış, Selçuklular 1073’te Ankara’yı fethederek bölgenin kaderini değiştirdi. Ancak şehir, Selçuklular, Danişmentliler ve Bizanslar arasında sık sık el değiştirdi. Sultan Alaeddin Keykubat’ın yönetimindeki Selçuklu dönemi, Ankara için imar ve gelişme anlamında en parlak dönemlerden biri oldu.

14. yüzyıl başlarında Moğol istilası sonrası kent, İlhanlıların hakimiyetine girmiş; Osmanlılar öncesinde ise Ahiler tarafından yerel yönetimle idare edildi. Anadolu’nun Türkleşme sürecinde başta Ankara olmak üzere Ahiler önemli rol oynamıştır. Sonunda Osmanlı topraklarına katılan Ankara, bu dönemde de sınır kenti kimliğini korudu.
Şehrin adı, İslam döneminde “Engürü” ve “Angora” gibi farklı biçimlerde anılmıştır. 1402’de Çubuk Ovası’nda gerçekleşen Ankara Savaşı, kenti Timur’un kuşatması altına sokmuş; Timur’un Anadolu’dan ayrılmasıyla birlikte Mehmet Çelebi, Fetret Devri sonunda Ankara’yı tekrar Osmanlı topraklarına kattı.

20. yüzyılın başlarında Osmanlı’nın gücünün azalmasıyla birlikte başkentin Anadolu’ya taşınması fikri gündeme geldi. 27 Aralık 1919’da Mustafa Kemal Paşa ve Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti heyeti Ankara’ya gelerek mebuslara toplantı çağrısında bulundu. 23 Nisan 1920’de Türkiye Büyük Millet Meclisinin kuruluşuyla birlikte Ankara, yeni hükümetin merkezi oldu. 13 Ekim 1923’te ise resmi olarak Türkiye Cumhuriyeti’nin başkenti ilan edilerek, kentin modern gelişim süreci başladı.
Cumhuriyetin ilanından sonra Ankara, hızlı bir şekilde imar edilip çağdaş bir başkent haline getirildi. Köklü tarihi ve zengin kültürel mirasıyla Ankara, geçmişin izlerini koruyarak, yeni Türkiye’nin yüzünü yansıtan modern bir metropol olarak yoluna devam ediyor.