TOKİ konutları depreme dayanıklı mı? 500 bin sosyal konutta yıkılma riski var mı? İşte Yüzyılın Konut Projesinde gizli detaylar

Türkiye, dünyanın en aktif deprem kuşaklarından birinde yer alırken, milyonlarca vatandaşın yaşadığı TOKİ konutlarının depreme dayanıklılığı uzun süredir merak konusu. Özellikle 500 Bin Sosyal Konut Projesi ile birlikte bu merak daha da artmış vaziyette. Kurumun kendi verileri, uzman görüşleri ve mevcut bilimsel çalışmalar, bu yapılarla ilgili önemli ipuçları sunuyor.

KAHRAMANMARAŞ DEPREMLERİ TOKİ BİNALARINI YIKAMADI

Toplu Konut İdaresi Başkanlığı (TOKİ), özellikle 2023’teki Kahramanmaraş merkezli depremler sonrası kamuoyuyla paylaştığı açıklamalarda, bölgedeki yaklaşık 133 bin TOKİ konutunun hiçbirinde yıkım meydana gelmediğini bildirdi. Kurum, tünel kalıp sistemi, radye temel, yüksek dayanımlı beton ve deprem yönetmeliğine uygun tasarım teknikleri sayesinde konutların depremlere karşı güçlü performans gösterdiğini vurguladı.

BETON PERDENİN DEPREMLERDEKİ KRİTİK ROLÜ

İnşaat alanında çalışan uzmanlar ve beton teknisyenlerinden edindiğimiz bilgiler de TOKİ'nin özgüvenini pekiştiriyor. Yeni Ankara'ya konuşan uzmanlar, özellikle perde beton sisteminin depreme karşı adeta dev bir kalkan görevi üstlendiğini ifade ediyor. Bu geniş yüzey sayesinde deprem enerjisini çok daha iyi dağıtıyor.

Beton teknisyeni İsmail Gezer, perde betonun binanın inatçılığını artırdığını söyleyerek bu durumu kısaca şöyle anlatıyor:

"Deprem sırasında bina sağa sola gider. Normal çerçeve sistemlerinde bu sağa sola itiş, ince kolon-kiriş bağlantılarında devasa kesme kuvvetlerine neden olur. Ama perde beton sistemi, yapıya kalın bir belkemiği ekler. Bina, tıpkı sırtını bir duvara dayamış gibi daha az bocalar."

Hazal Mine Sarıaslan Senyen ve Elmas Erdoğan tarafından Türkiye Peyzaj Araştırmaları Dergisi Araştırma Makalesinde yayımlanan yeni bir çalışmada ise, Türkiye’deki toplu konut alanlarının “akıllı yerleşme” yaklaşımıyla değerlendirildiği ancak deprem performansı açısından bağımsız ve somut veri paylaşılmadığı görülüyor. Bu da konuyla ilgili hâlâ bilimsel veri eksikliği olduğuna işaret ediyor.

TOKİ BİNALARI GÜVENLİ AMA BAZI KRİTERLERE DİKKAT

Yine farklı uzman görüşlerine göre, TOKİ’nin yeni nesil konutlarının önemli bir bölümü güncel deprem yönetmeliğine uygun olsa da, binaların tamamına ‘kesin dayanıklıdır’ demek bilimsel olarak mümkün değil. Çünkü zemin özellikleri, yüklenici firmaların uygulamaları, şantiye kalitesi ve yıllar içindeki bakım durumu gibi çok sayıda değişken, konutların performansını etkileyebiliyor.