Organ naklinde devrim: Bilim insanları “evrensel böbrek” üretti!

Kanada ve Çin’den araştırmacıların yürüttüğü ortak çalışma, organ nakillerinde çığır açabilecek bir gelişmeye imza attı. Bilim insanları, kan grubu fark etmeksizin her hastaya nakledilebilen “evrensel böbrek” üretmeyi başardı.

Normal koşullarda böbrek nakillerinde donör ve alıcı kan gruplarının birbiriyle uyumlu olması gerekiyor. Özellikle yalnızca kendi grubundan organ alabilen O grubu hastalar, bu nedenle uzun yıllar nakil sırası beklemek zorunda kalıyor. Yeni yöntem, bu soruna kalıcı çözüm getirmeyi hedefliyor.

A GRUBU BÖBREK “O GRUBUNA DÖNÜŞTÜRÜLDÜ”

Araştırma ekibi, A grubu bir böbreği “O grubu böbreğe dönüştürerek” kan grubu uyumsuzluğunu ortadan kaldırmayı başardı. Bilim insanları, böbreğin yüzeyindeki kan grubunu belirleyen şeker moleküllerini (antijenleri) özel enzimler yardımıyla temizledi.

Kanada’daki British Columbia Üniversitesi’nden Biyokimyager Stephen Withers, yöntemi “moleküler makas” benzetmesiyle anlattı: “Bu enzimleri adeta moleküler makas gibi kullanıyoruz. Kan grubu antijenlerini temizlediğimizde, bağışıklık sistemi organı artık yabancı olarak algılamıyor.”

İLK TEST İNSAN ÜZERİNDE YAPILDI

Bilim insanları, dönüştürülmüş böbreği beyin ölümü gerçekleşmiş bir insanda kısa süreli olarak test etti. Böbreğin birkaç gün boyunca normal şekilde çalışmaya ve idrar üretmeye devam ettiği, ancak üçüncü günde kan dolaşımında yeniden A tipi moleküllerin görülmeye başladığı açıklandı. Buna rağmen, bağışıklık sisteminin tepkisi beklenenden zayıf kaldı.

Withers, bu sonucu “vücudun böbreği tolere etmeye çalıştığı, umut verici bir işaret” olarak değerlendirdi.

ORGAN BEKLEYEN HASTALARA YENİ UMUT

ABD’de her gün ortalama 11 kişi böbrek nakli beklerken yaşamını yitiriyor. Bilim insanlarına göre bu yeni yöntem, klinik olarak uygulanabilir hale geldiğinde kan grubu uyumsuzluğu nedeniyle bekleyen binlerce hastaya umut olabilir.

Uzmanlar ayrıca, geliştirilen bu yöntemin ilerleyen dönemde karaciğer ve kalp nakillerinde de kullanılabileceğini belirtiyor.

UZUN VADELİ GÜVENLİK TESTLERİ SÜRÜYOR

Ekip şimdi yöntemin bağışıklık sistemi üzerindeki uzun vadeli etkilerini ve enzimlerin dayanıklılığını araştırıyor. Canlı insan denemelerine geçilmeden önce, organın tamamen “evrensel” hale gelmesini sağlayacak enzim kombinasyonlarının geliştirilmesi planlanıyor.

Araştırmanın sonuçları Nature Biomedical Engineering dergisinde yayımlandı.

Withers, çalışmanın önemini şu sözlerle özetledi: “Bu, temel bilimin hasta bakımına dokunduğu anlardan biri. Yıllar süren laboratuvar çalışmalarının artık gerçek hayat kurtarmaya yaklaştığını görmek, hepimiz için büyük bir motivasyon.”