Gıdalarda PFAS denetimi için yeni dönem başladı
Tarım ve Orman Bakanlığı, halk sağlığını korumak ve gıda güvenliğini güçlendirmek amacıyla perfloroalkil bileşenlerinin (PFAS) denetiminde uygulanacak yeni kuralları açıkladı.
“Türk Gıda Kodeksi Belirli Gıdalardaki Perfloroalkil Bileşenlerinin Resmî Kontrolü İçin Numune Alma ve Analiz Metodu Kriterleri Tebliği” Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Yeni düzenlemeyle birlikte, sanayi ürünlerinde sıkça kullanılan ve çevrede kalıcılığıyla bilinen PFAS maddelerinin gıdalara olası bulaşmalarının önüne geçmek için ayrıntılı numune alma ve analiz yöntemleri tanımlandı.
DENETÇİLER İÇİN SIKI KURALLAR
Tebliğe göre, gıda numunesi alacak kontrol görevlileri, denetim sırasında PFAS içerebilecek kıyafet, eldiven veya floropolimer kaplamalı ekipman kullanamayacak. Ayrıca, numune alma günlerinde PFAS içerebilecek kozmetik, nemlendirici, güneş kremi gibi kişisel bakım ürünlerinin kullanılmasına da izin verilmeyecek. Bu önlemlerle, numunelere dış kaynaklı herhangi bir PFAS bulaşmasının tamamen engellenmesi hedefleniyor.
Numunelerin taşınması ve depolanması sırasında da aynı titizlik geçerli olacak. Bu süreçte yalnızca polipropilen veya polietilen gibi PFAS içermeyen malzemelerden üretilmiş kaplar kullanılabilecek. Cam kaplar ise yasaklandı.
NUMUNE MİKTARI ÜRÜNÜN TÜRÜNE GÖRE DEĞİŞECEK
Yeni düzenleme, gıda partilerinin büyüklüğüne göre nasıl alt partilere ayrılacağını ve numune sayısının nasıl belirleneceğini de netleştiriyor. Dökme olarak taşınan bitkisel yağ gibi ürünlerde 1500 tonu aşan partiler üçe bölünerek her biri 500 tonluk alt partiler halinde incelenecek. 15 tonu geçen diğer gıda ürünleri ise 15 ila 30 tonluk bölümler hâlinde numunelendirilecek.
Numune sayısı da ürünün ambalaj durumuna göre farklılık gösterecek.
50 kilogramdan az ürünlerde en az 3 birincil numune,
500 kilogramı aşan partilerde 10 numune,
100’ün üzerinde paket içeren ürünlerde ise partinin yaklaşık yüzde 5’ini temsil edecek şekilde numune alınacak.
LABORATUVARLARDA ÖZEL ANALİZ SÜRECİ
Numunelerin analizini yapacak laboratuvarlar da PFAS bulaşmasını önleyecek özel prosedürlere tabi olacak. Analizlerde kullanılacak ekipmanların paslanmaz çelik veya yüksek yoğunluklu polietilen gibi PFAS içermeyen materyallerden üretilmesi ve özel temizleyicilerle arındırılması zorunlu olacak. Ayrıca, laboratuvar analizlerinin Türk Gıda Kodeksi Bulaşanlar Yönetmeliği’nde belirtilen kriterleri tam olarak karşılaması gerekecek.
PFAS RİSKİNİ SIFIRA İNDİRMEK AMAÇLANIYOR
Bakanlık, düzenlemenin temel hedefinin “gıda güvenliğinde kalıcılığı yüksek kimyasalların etkisini minimize etmek” olduğunu vurguladı. Yeni kriterlerle birlikte Türkiye’de gıdalarda PFAS denetimi, Avrupa Birliği standartlarına uyumlu hâle getiriliyor.