Siren sesinden dijital yasa... 10 Kasım'daki anma kültürü nasıl değişti?

Türkiye’de her yıl 10 Kasım sabahı sirenler çaldığında hayat bir dakikalığına durur. Ancak zamanla bu duruşun biçimi, duygusu ve ifade alanı da değişmeye başladı. Atatürk’ü anma kültürü, yalnızca resmi törenlerden ibaret olmaktan çıkıp dijital dünyada yeni bir görünüm kazandı.

DİJİTAL YAS VE KOLEKTİF HAFIZA

Son yıllarda 10 Kasım, sosyal medya platformlarında da bir tür “dijital yas” gününe dönüştü. Instagram’da siyah-beyaz fotoğraflar, X’te #Ata’yıAnıyoruz etiketleri, TikTok’ta müzikle kurgulanmış kısa videolar artık anma biçimlerinin parçası.

Hatta yapay zekânın da devreye girmesiyle anma biçimi bambaşka bir hal aldı. Özellikle genç kuşak, duygularını resmi törenlerden çok çevrimiçi mecralarda ifade ediyor. Dijital platformlar, bireysel anmayı kitlesel bir hafıza paylaşımına dönüştürüyor.

RİTÜELLER SÜRÜYOR, BİÇİM DEĞİŞİYOR

Okullarda siren sesiyle başlayan saygı duruşu ve İstiklal Marşı geleneği sürerken, bazı kurumlarda anma törenleri daha sade biçimlerde yapılıyor. Büyükşehirlerde dijital ekranlarda Atatürk görselleri ve videoları yer alırken, belediyeler dron çekimleriyle törenleri canlı yayınlıyor. Artık pek çok okulda öğrenciler Atatürk’ün sözlerini sahnelemek yerine video prodüksiyonlar veya kısa belgeseller hazırlıyor.

YEREL FARKLILIKLAR BELİRGİNLEŞİYOR

Anadolu’nun birçok kentinde anma ritüelleri yerel kültürle iç içe yaşanıyor. Örneğin İstanbul'da Dolmabahçe'de, İzmir’de ise halkın sahile inip siren sesinde denize karanfil bırakması bir gelenek haline gelirken, Ankara’da Anıtkabir’e yürüyüşler sabahın erken saatlerinde başlıyor. Doğu illerinde ise okullarda ve meydanlarda yapılan törenlerde halk oyunları, marş koroları gibi yerel ögeler öne çıkıyor.

BİR ULUSUN SESSİZLİĞİ, BİÇİM DEĞİŞTİREREK SÜRÜYOR

10 Kasım artık sadece bir dakikalık sessizlik değil, sosyal medyada milyonlarca paylaşımın, dron görüntülerinin, sanal sergilerin birleştiği kolektif bir hatırlama pratiğine dönüştü. Teknolojiyle birlikte anma biçimleri değişse de, o sabah siren sesinde duran kalabalıklar hâlâ aynı ortak duyguda buluşuyor: Minnet ve hatırlama.