Rus uçağı nasıl düşürüldü? Kim, ne söyledi? 10 yıl sonra yeniden gündemde

Rusya Hava Kuvvetlerine ait Suhoy Su-24 tipi bir saldırı uçağı, 24 Kasım 2015’te Türk Hava Kuvvetlerine ait iki F-16 savaş uçağı tarafından hava sahası ihlali gerekçesiyle düşürüldü. O dönem bu konu çok konuşuldu, Türkiye ve Rusya arasında tansiyon bir hayli yükseldi.

RUS UÇAĞININ DÜŞÜRÜLMESİ OLAYI 10 YIL SONRA YENİDEN GÜNDEMDE

10 yıl önce yaşanan olay dünkü ve bugünkü Meclis grup toplantılarında bir kez daha gündeme geldi. CHP lideri Özgür Özel, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın dış politikadaki çelişkili tavırlarını eleştirirken, "Rus uçağı düşürülünce cumhurbaşkanı ve başbakan yarışa girdi. Erdoğan çok kızdı, 'ben düşürdüm' dedi" ifadelerini kullandı.

Özel'in sözlerine yanıt Davutoğlu'ndan geldi. Gelecek Partisi lideri, "O günlerde bazıları da oradaki pilotu suçladı 'talimatı ben verdim’ dedim. Yarışmak için değil Silahlı Kuvvetlerimize güven vermek için, arkanızdayım demek için." dedi.

24 KASIM 2015'TE VE TAKİP EDEN GÜNLERDE NELER YAŞANDI, KİM NE SÖYLEDİ?

Peki, 24 Kasım 2015'te meydana gelen ve Türkiye ile Rusya arasındaki ipleri geren olayın ardından hangi lider ne söyledi?

Sınırı ihlal ettiği belirtilen Rus uçağı, Hatay'ın Yayladağı ilçesinin karşısındaki Bayırbucak bölgesine düştü. O anlar büyük yankı uyandırdı. O dönem Cumhurbaşkanı Erdoğan, Başbakan ise Ahmet Davutoğlu'ydu.

Erdoğan, olayın ardından sıcağı sıcağına Suriye sınırında sınır ihlali yapan uçağın düşürülmesi hadisesini yakınen takip ederek, dönemin Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hulusi Akar'dan olaya ilişkin bilgi aldı. Davutoğlu da aynı şekilde Akar ve dönemin Dışişleri Bakanı Sinirlioğlu ile görüşerek bilgi aldı.

GENELKURMAY'DAN İLK AÇIKLAMA: 5 DAKİKA İÇERİSİNDE 10 KEZ İKAZ ETTİK

Genelkurmay Başkanlığından yapılan açıklamada da "Saat 09.20 civarında Hatay Yayladağı bölgesinde Türk hava sahasını ihlal eden milliyeti bilinmeyen bir uçak beş dakika içerisinde 10 kez ikaz edilmesine rağmen Türk hava sahasını ihlal etmiştir" denildi.

Açıklamada, "Söz konusu uçağa angajman kuralları çerçevesinde 24 Kasım 2015 saat 09.24'te bölgede hava devriye görevinde bulunan iki adet F-16 uçağımız tarafından müdahalede bulunulmuştur" ifadelerine yer verildi.

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN NE DEDİ?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, "Hava sahasının ihlal edilmesi sonucu angajman kuralları gereği müdahalenin yapıldığını, Türkiye'nin sınırlarını koruma hakkına her ülkenin saygı duyması gerektiğini ve Esad rejiminin ayakta tutulması için rejim ile müttefiklerinin IŞİD bahane edilerek o bölgede kendi topraklarını korumaya çalışan Bayırbucak Türkmenlerine saldırdığını" söyledi.

Başka bir konuşmasında da Erdoğan, Rusya’nın gösterdiği tepki üzerine "Rusya'ya ne de başka herhangi bir ülkeye karşı doğrudan askeri müdahale söz konusu olmadığını" ve "aynı ihlâl bugün yapılsa Türkiye'nin yine aynı karşılığı vereceğini" söyledi.

CNN’e verdiği röportajda "Türkiye'nin Rusya'dan özür dilemeyeceğini ve sınır ihlâlinde bulunan Rusya'nın özür dilemesi gerektiğini" söyledi.

France 24 kanalında ise Erdoğan, uçağın düşürülmesinin ardından olayla ilgili görüşmek üzere Rus slider Putin'i aradığını ancak Putin'in geri dönmediğini söyledi. Erdoğan "Rus uçağı olduğunu bilseydik, belki uyarımızı farklı şekilde yapardık" dedi.

AHMET DAVUTOĞLU NE DEDİ?

Dönemin Türkiye Başbakanı Ahmet Davutoğlu ise ilk açıklamasında "emri ben verdim" demiş ve dikkatleri üzerine çekti. Davutoğlu daha sonra, "Türkiye'nin sınırlarını kim ihlâl ederse ona karşı her türlü tedbiri almanın hakları ve görevi olduğunu" belirtti.

Davutoğlu daha sonra ise katıldığı yayında şöyle demişti:

“Emri ben verdim sözlerim muhalif olanlar tarafından istismar edildi. 17 saniyede talimat verilmez, kurallar bellidir. Ben daha önceki toplantılarımızda bu yetkiyi genelkurmay başkanımıza verdim. O da bu yetkiyi hava kuvvetleri komutanı verebilir. İşler böyle yürür. 17 saniyede böyle bir talimat verilmez.”

DEVLET BAHÇELİ NE DEDİ?

MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, düşürülen Rus savaş uçağı ile ilgili hükümete destek verdi. Bahçeli, "Bu konuda Milliyetçi Hareket Partisi, her türlü eleştiri hakkı saklı kalmak kaydıyla, AKP hükümetini desteksiz bırakmayacaktır" ifadelerine yer verdi.

KEMAL KILIÇDAROĞLU NE DEDİ?

Dönemin CHP Genel Başkanı Kılıçdaroğlu ise olayın yaşandığı anlarda sosyal medya hesabından şu paylaşımı yaptı:

"Suriye sınırındaki endişe verici olayları ülkemiz adına büyük bir dikkat ve kaygıyla izliyorum"

SELAHATTİN DEMİRTAŞ NE DEDİ?

Dönemin HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş ise düşürülen Rus uçağıyla ilgili Washington'da gazetecilerin sorularını cevapladı ve şunları söyledi:

"Rusya uçağı düşürülmeyebilirdi. Türkiye buna mecbur değildi. Uçak bir defa Türkiye'ye saldırmak üzere gelmiyor. Türkiye bunu biliyor. Daha önce de angajman kuralları uygulanmadı ihlallerde. Bu defa da yapılmayabilirdi. Daha sert bir uyarı yapılırdı. Ateş açılırdı, düşürülmeyebilirdi. Başka yöntemler kullanılırdı. Sert diplomatik uyarılar yapılırdı. Düşürülmeyebilirdi, tek seçenek o değildi. Fakat görünen o ki, bu bilinçli bir karar olarak 'biz Suriye'de varız ve Suriye yeniden şekillenirken bizi dikkate almadan asla karar alamazsınız' demek için Rus uçağını bilerek düşürdüler."

DIŞ DÜNYA OLAYI NASIL GÖRDÜ?

Olayın ardından Rusya ayağa kalktı. Vladimir Putin, durumu “Sırtımızdan bıçaklandık” sözleriyle nitelendirirken, Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov vatandaşlarına Türkiye’ye seyahat etmemeleri uyarısında bulundu. Natali Tours, Türkiye turlarını iptal eden ilk Rus turizm şirketi oldu. Ayrıca Rusya Genelkurmay Başkanı, Türkiye ile tüm askeri iletişimin kesildiğini duyurdu ve bölgedeki hava savunma sistemlerinin güçlendirileceğini açıkladı.

Rusya’da yayın yapan Nezavisimaya Gazetesi NATO’ya ait gizli brifing belgelerine dayandırdığı haberinde Rus uçağının düşürülmesi emrinin bizzat Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından verildiğini iddia etti.

ABD Dışişleri Bakanlığı, düşürülen Rus savaş uçağının Türk hava sahasını ihlal ettiğine dair kanıtlar bulunduğunu bildirdi.

Almanya Silahlı Kuvvetlerinin (Bundeswehr) gizli raporunda, SU-24 tipi Rus jetinin, 17 saniye boyunca Türk hava sahasını ihlal ettiğini onaylandığı bildirildi.

"ÖZÜR DİLEME" TARTIŞMASI

2016 yılında ise Kremlin, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın yazdığı mektupta, "düşürülen Rus uçağı nedeniyle öldürülen pilotun ailesinden özür dilediğini ve Rusya-Türkiye ilişkilerinin düzelmesi için elinden geleni yapacağını söylediğini" açıkladı.

Dönemin Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü ve şimdiki MİT Başkanı İbrahim Kalın ise Erdoğan’ın Putin'e gönderdiği mektupta, Rus askeri uçağının düşmesiyle ilgili derin üzüntü duyduğunu belirterek, "Hayatını kaybeden Rus pilotun ailesine bir kez daha acılarını paylaştığımı belirtmek ve taziyelerimi sunmak istiyorum; kusura bakmasınlar diyorum" ifadelerini kullandığını söyledi.