Dünya Yaşlılar Günü nedir? Hangi tarihten beri kutlanıyor?

Dünya Yaşlılar Günü, Birleşmiş Milletler (BM) tarafından 1990 yılında resmi olarak ilan edilmiştir ve o zamandan beri dünya genelinde çeşitli etkinliklerle kutlanmaktadır.

KUTLANMA AMACI VE ÖNEMİ

Dünya Yaşlılar Günü, yaşlı nüfusun karşılaştığı sosyal, ekonomik ve sağlıkla ilgili sorunlara dikkat çekmeyi hedefler. Yaşlı bireylerin toplumda aktif bir şekilde yer alması, yaşam kalitelerinin artırılması ve yaşlı haklarının korunması bu özel günün temel odak noktalarıdır. Ayrıca, yaşlıların deneyim ve bilgeliğinin genç nesillere aktarılmasına vurgu yapılır.

Dünya Yaşlılar Günü’nün temel amaçları şunlardır:

Yaşlılara saygı ve takdir: Yaşlıların toplumdaki katkılarını onurlandırmak.

Farkındalık yaratma: Yaşlıların karşılaştığı sağlık, yalnızlık, ekonomik zorluklar ve ayrımcılık gibi sorunlara dikkat çekmek.

Politika geliştirme: Yaşlı dostu politikaların oluşturulmasını teşvik etmek.

Toplumsal dayanışma: Nesiller arası bağları güçlendirmek ve yaşlıların sosyal dışlanmasını önlemek.

TARİHÇESİNE BİR BAKIŞ

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, 1 Ekim’i Dünya Yaşlılar Günü olarak ilan etti (BM Genel Kurul Kararı) 14 Aralık 1990.

Bu karar, yaşlanan dünya nüfusuna dikkat çekmek ve yaşlı bireylerin ihtiyaçlarını ele almak için alındı. 1982 yılında BM tarafından kabul edilen Viyana Uluslararası Yaşlanma Eylem Planı da bu özel günün temelini oluşturan ilk adımlardan biriydi.

2002 yılında ise Madrid Uluslararası Yaşlanma Eylem Planı kabul edilerek, yaşlıların hakları ve refahı için daha kapsamlı politikalar geliştirilmesi hedeflendi.

KÜRESEL VE YEREL KUTLAMALAR

Dünya Yaşlılar Günü, farklı ülkelerde çeşitli etkinliklerle kutlanır:

Resmi etkinlikler: Hükümetler ve sivil toplum kuruluşları, yaşlılara yönelik seminerler, konferanslar ve farkındalık kampanyaları düzenler.

Toplumsal etkinlikler: Yaşlılara yönelik kültürel programlar, konserler, sergiler veya ziyaretler organize edilir.

Sağlık hizmetleri: Ücretsiz sağlık taramaları, danışmanlık hizmetleri ve yaşlılara yönelik bilgilendirme oturumları düzenlenir.

Eğitim ve farkındalık: Yaşlıların hakları, yaşlı istismarı ve yaşlı dostu şehirler gibi konular üzerine farkındalık çalışmaları yapılır.

Türkiye’de de Dünya Yaşlılar Günü, özellikle yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları ve sağlık kuruluşları tarafından çeşitli etkinliklerle kutlanır. Örneğin, huzurevlerinde ziyaretler, yaşlılara yönelik sosyal aktiviteler ve sağlık taramaları düzenlenir. Ayrıca, yaşlıların topluma katılımını teşvik eden projeler öne çıkar.

YAŞLILARIN KARŞILAŞTIĞI SORUNLAR

Dünya Yaşlılar Günü, yaşlı bireylerin karşılaştığı bazı temel sorunlara dikkat çeker:

Sağlık sorunları: Kronik hastalıklar, hareket kısıtlılığı, demans gibi yaşa bağlı sağlık sorunları.

Yalnızlık ve sosyal izolasyon: Aileden uzaklaşma veya sosyal bağların zayıflaması.

Ekonomik zorluklar: Emekli maaşlarının yetersizliği veya ekonomik bağımsızlık eksikliği.

Yaşlı istismarı: Fiziksel, duygusal veya finansal istismar.

Erişim sorunları: Sağlık hizmetlerine, toplu taşımaya veya teknolojiye erişimde zorluklar.

KÜRESEL YAŞLANMA VE İSTATİSTİKLER

Dünya Sağlık Örgütüne (DSÖ) göre, 2020 yılında dünya genelinde 60 yaş ve üstü nüfus yaklaşık 1,4 milyar kişiydi. Bu sayının 2050 yılına kadar 2,1 milyara ulaşması bekleniyor.

Yaşlı nüfus oranının en yüksek olduğu bölgeler Avrupa ve Kuzey Amerika’dır, ancak Asya ve Afrika’da da yaşlı nüfus hızla artmaktadır.

Türkiye’de TÜİK verilerine göre, 2023 itibarıyla 65 yaş ve üstü nüfus yaklaşık 8,5 milyon kişidir ve toplam nüfusun yüzde 10’una yakındır.