Bir gün, iki miras! Atatürk'ün soyadıyla Öğretmenler Günü aynı tarihte nasıl birleşti?
Gazi Mustafa Kemal Atatürk'e soyadının verildiği 24 Kasım, hukuki ve pedagojik iki büyük misyonu tek bir tarihte birleştirdi. TBMM'nin bu kararı, hem ulusal kimliğin yasal tescilini sağladı hem de liderin Başöğretmenlik kimliğini kültürel olarak kalıcılaştırıp, bu günü milli bir değere dönüştürdü.
Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Paşa'ya "Atatürk" soyadının verildiği 24 Kasım 1934 tarihi, modern Türkiye'nin ulusal kimliğinin yasal bir mühürlenişini ve ideolojik olarak kodlanışını ifade etti. Bu tarih, günümüzde hukuki bir tescil (2587 sayılı Kanun) ile kültürel bir sembolizm olmak üzere iki temel ve derin anlamı bir arada taşıdı.
SINIFSIZ TOPLUMUN İLK ADIMI: LAKAPLAR DEVRİ NEDEN KAPANDI?
1934 öncesinde Osmanlı toplumunda geçerli bir soyadı sistemi mevcut değildi. Kimlik belirlemede din, meslek ya da sosyal statüye dayalı "Bey" veya "Paşa" gibi ayrıcalıklı unvanlar ve lakaplar kullanılıyordu. Bu karmaşık ve sınıfsal farkı koruyan yapı, hem idari sorunlara yol açıyor hem de Cumhuriyet'in halkçılık ilkesiyle çelişiyordu.
Bu yapıyı değiştirmek amacıyla, 21 Haziran 1934'te 2525 sayılı Soyadı Kanunu kabul edildi. Kanun, sosyal statüye dayalı tüm unvanları kaldırarak her Türk vatandaşına soyadı zorunluluğu getirdi. Bu reform, Meclis'in önce toplumsal eşitliği kurumsallaştırma hedefini yansıtan önemli bir hukuki zemin oluşturdu.
ATATÜRK SOYADI NASIL BELİRLENDİ?
Mustafa Kemal'e verilecek soyadının seçimi, alelade bir bürokratik işlemden uzaktı; dil ve tarih uzmanlarının katıldığı titiz istişareler sonucunda belirlendi. Seçilen isim, Türk devlet geleneğindeki köklü bir unvan olan "Atabey" kavramına dayandı.
Konya Milletvekili Naim Hazım Onat Bey'in katkısıyla şekillenen "Atatürk" soyadı, "Ata" (lider, kök) ve "Türk" kelimelerini birleştirdi. Bu seçimle Mustafa Kemal, ulusun sadece askeri lideri değil, aynı zamanda milli köklerin ve ortak kimliğin kaynağı haline getirildi. Bu, geçmişi tamamen inkar etmeden geleceğe yönelmeyi sağlayan ideolojik bir köprü kurdu.
KANUNUN BENZERSİZ İSTİSNASI: ATATÜRK'E MUTLAK HUKUKİ KORUMA
Genel Soyadı Kanunu'nun kabulünden yaklaşık beş ay sonra, 24 Kasım 1934'te TBMM, oy birliği ile 2587 sayılı Kanun'u kabul ederek Mustafa Kemal'e resmen "Atatürk" soyadını verdi.
Cumhuriyet'in temel ruhu ayrıcalıklı unvanları kaldırmak iken, bu soyadı yasal bir istisna olarak tasarlandı. Bu durum, hemen ardından çıkarılan 2622 sayılı Kanun ile hukuki koruma altına alındı. Bu kanun, "Atatürk" soyadının tek şahsına mahsus olduğunu, hiç kimse tarafından alınamayacağını ve kullanılamayacağını hükme bağlayarak, kurucu lider için yasal güvence altına alınmış benzersiz bir statü yarattı.
24 KASIM NEDEN ÖĞRETMENLER GÜNÜ?
Mustafa Kemal Atatürk, Harf Devrimi (1928) sonrasında kurulan Millet Mekteplerinde bizzat kara tahta başında dersler verdi ve bu eylemiyle Başöğretmen unvanını gayriresmî olarak kazandı. Bu, onun eğitime verdiği değeri simgeledi.
Bu tarihin "Öğretmenler Günü" olarak resmen ilan edilmesi, çok daha sonraki bir döneme aitti. 12 Eylül 1980 askeri darbesi sonrasında, 24 Kasım 1981 tarihinde Milli Güvenlik Konseyi (MGK) kararıyla, Atatürk'e soyadının verildiği anlamlı gün referans alınarak resmi "Öğretmenler Günü" ilan edildi. Bu tarihsel senkronizasyon, Atatürk’ün liderlik misyonunu hem hukuki hem de pedagojik alanda pekiştirerek, 24 Kasım'ı milli ve kültürel kalıcılaşmanın zirveye ulaştığı bir gün haline getirdi.