'Aslanın Yükselişi' ve 'Gerçek Vaat': Ortadoğu'da 3. dünya savaşı kapıda mı?

13 Haziran sabaha karşı İsrail ordusu, “Operation Rising Lion” adı verilen geniş çaplı bir hava saldırısıyla İran’daki birçok stratejik hedefi vurdu. Yaklaşık 200 savaş uçağının katıldığı operasyonda Natanz, Fordow, Khondab, Tahran, Tebriz, Kirmanşah ve İsfahan gibi kentlerdeki 100’den fazla askeri ve altyapı noktası hedef alındı.

Saldırılar, İran’ın nükleer tesislerinin yanı sıra üst düzey askeri yetkililerin konutlarını ve bazı sivil bölgeleri de kapsadı. İran Genelkurmay Başkanı Tümgeneral Muhammed Bakıri ve Devrim Muhafızları Komutanı Tümgeneral Hüseyin Selami’nin de aralarında bulunduğu üst düzey isimlerin hayatını kaybettiği bildirildi. İran resmi makamları, ölü sayısının 78 olduğunu, 320’den fazla kişinin de yaralandığını duyurdu. Ancak bazı kaynaklara göre can kaybı 90’a, yaralı sayısı ise 329’un üzerine çıktı.

İRAN’DAN “GERÇEK VAAT” MİSİLLEMESİ

İsrail saldırısına aynı gece yanıt veren İran, “Operation True Promise III” adıyla Tel Aviv, Kudüs ve kuzey bölgeleri dahil olmak üzere İsrail genelini hedef aldı. 150’den fazla balistik füze ve 100’ü aşkın silahlı drone’un kullanıldığı saldırılarda Tel Aviv başta olmak üzere birçok şehirde alarm sesleri yükseldi.

İsrail hava savunma sistemleri saldırıların bir kısmını engellemeyi başarsa da en az üç kişi hayatını kaybetti, 40 ila 90 arasında kişi yaralandı. Altyapıda hasar oluştu, elektrik ve iletişim hizmetlerinde geçici kesintiler yaşandı.

DİPLOMASİ CEPHELERİNDE GERİLİM

ABD, İsrail’in saldırısından önceden haberdar olduğunu kabul ederken, doğrudan müdahil olmadığını açıkladı. İran ise saldırılardan dolayı ABD’yi de sorumlu tuttu ve Umman’da yapılması planlanan nükleer müzakereleri askıya aldı.

BM Genel Sekreteri António Guterres, bölgede yaşanan gelişmeleri “ciddi bir tırmanış” olarak tanımlayarak taraflara acil ateşkes çağrısı yaptı. BM Güvenlik Konseyi olağanüstü toplantıya çağrılırken, toplantı sırasında ABD ve Rusya arasında sert diplomatik atışmalar yaşandığı öğrenildi.

ULUSLARARASI TEPKİLER

Rusya, saldırıları “uluslararası hukukun açık ihlali” olarak nitelendirdi ve İran’a destek mesajı verdi.
Çin, derin endişe duyduklarını belirterek diplomatik çözüm çağrısında bulundu.
Avrupa Birliği (AB), her iki tarafın da orantısız güç kullanımından kaçınması gerektiğini ifade etti.
Türkiye, bölgedeki gerilimin tehlikeli boyutlara ulaşmadan yatıştırılması gerektiğini vurgularken arabuluculuk teklifini yineledi.
Körfez Ülkeleri ise saldırılardan duydukları kaygıyı dile getirerek diplomasiye alan açılması gerektiğini savundu.

BÖLGESEL VE KÜRESEL YANSIMALAR

Gelişmeler sadece diplomasi alanında değil, küresel ekonomi üzerinde de etkili oldu. Petrol fiyatları tırmanışa geçerken, Ürdün hava sahası geçici olarak kapatıldı. Uluslararası hava trafiği sekteye uğradı. İran’da ve birçok İslam ülkesinde kitlesel protestolar düzenlenirken, İsrail ise yeni operasyonlara hazır olduğunu duyurdu.

KRİTİK EŞİK

İsrail ve İran arasında yaşanan bu karşılıklı saldırılar, iki ülke arasında bugüne dek gerçekleşen en doğrudan askeri çatışma olarak kayıtlara geçti. Her iki tarafın da stratejik hedeflere yönelmesi ve sivillerin hedef olması, krizin sadece bölgesel değil, küresel bir güvenlik sorununa dönüşebileceğini gösteriyor.

Uzmanlar, taraflar üzerindeki diplomatik baskıların artacağına işaret ederken, yaşanan gelişmelerin dünya ekonomisi, enerji piyasaları ve jeopolitik dengeler üzerindeki etkilerinin uzun vadede hissedileceğini belirtiyor.