Asgari ücretliler için adalete erişim zorlaşıyor mu?
2015’te 210 TL olan avukat sözlü danışma ücreti, 2024’te 3 bin 500 TL’ye yükseldi. Bu artış, özellikle ekonomik olarak dezavantajlı bireylerin adalete erişimini zorlaştırırken, ücretsiz hukuki destek sunan adli yardım mekanizmalarının önemi bir kez daha gündeme geldi.
Avukatların sözlü danışma hizmetleri için belirlenen asgari ücret, son 10 yılda rekor seviyede arttı. 2015 yılında 210 TL olan bu ücret, 2024 itibarıyla 3 bin 500 TL’ye yükseldi. Böylece avukatlık danışmanlık ücretlerinde yüzde bin 567’lik bir artış yaşandı.
Hukuki danışmanlık ücretlerindeki bu dramatik artış, özellikle ekonomik olarak kırılgan kesimlerin adalete erişimini ciddi şekilde zorlaştırıyor. Asgari ücretle geçinmeye çalışan bireyler, günlük yaşam giderlerini karşılamakta bile zorlanırken, bir avukata danışmak için ödemeleri gereken binlerce liralık ücret, çoğu zaman ulaşılamaz bir hizmete dönüşüyor. Benzer şekilde, aile içi şiddet, ekonomik şiddet ya da diğer istismar türlerine maruz kalan kadınlar, çoğu zaman hukuki haklarını aramak için gereken maddi güce sahip olamıyor.
Bu durum, yalnızca bireysel mağduriyetleri artırmakla kalmıyor; aynı zamanda toplumsal adaletin sağlanmasında da büyük bir engel oluşturuyor. Hukuki sürece erişemeyen bireyler, haklarını arayamıyor, yasal koruma talep edemiyor ve çoğu zaman çaresizlik içinde yalnız bırakılıyor. Bu nedenle hukuki danışmanlık hizmetlerinin maliyetinin artması, sadece ekonomik bir mesele değil, aynı zamanda sosyal adalet ve insan hakları bağlamında da ele alınması gereken bir sorun olarak öne çıkıyor.
Diğer yandan Türkiye'de, ekonomik zorluklar içinde olan bireylerin hukuki destek alabilmesi için bazı ücretsiz veya düşük maliyetli mekanizmalar mevcut. Bunlardan biri, barolara bağlı Adli Yardım Büroları. Bu bürolar, maddi durumu yetersiz vatandaşlara ücretsiz ya da sembolik ücretlerle avukat desteği sağlıyor. Özellikle şiddet mağduru kadınlar, bu hizmetten öncelikli olarak faydalanabiliyor.
Şiddete maruz kalan kadınlar için bazı kadın Avukatlar tarafından ücretsiz destekte sağlanıyor. Ancak, bu mekanizmalara ulaşım herkes için kolay olmuyor.
Ayrıca, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na bağlı olarak faaliyet gösteren Şiddet Önleme ve İzleme Merkezleri (ŞÖNİM), şiddet mağdurlarına hem rehberlik hem de hukuki süreçlerde avukat desteği sunuyor. Ancak unutulmaması gereken durum bu hizmetlerin kısıtlı kalması ve herkesin ulaşamaması.
Uzmanlar, danışmanlık ücretlerindeki yüksek artışın, sosyal devlet anlayışıyla yürütülen ücretsiz hukuki yardım hizmetlerinin kapsamının genişletilmesini daha da önemli hale getirdiğine dikkat çekiyor.