Tüketim boykotu tüketici davranışlarını değiştirir mi? Boykotun Ankara’daki yansıması

Bankalararası Kart Merkezi verilerine göre, ülkede banka kartlarıyla yapılan günlük harcama yaklaşık 52 milyar TL seviyesinde. Küresel ödeme şirketi World Pay Global ise harcamaların yüzde 27’sinin nakit yapıldığını belirtiyor. Bu da eklendiğinde, Türkiye’de günlük toplam alışveriş hacmi yaklaşık 65 milyar TL’yi buluyor.

Peki, her çarşamba uygulanması planlanan boykotun gerçekten ekonomik bir sarsıntı yaratır mı? Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Gayrisafi Yurtiçi Hasıla’nın (GSYH) yaklaşık yüzde 60’ı hanehalkı harcamalarından oluşuyor. Ancak ekonomistler, bundan sonra her çarşamba uygulanacak tüketim boykotunun ekonomik değil ancak sembolik olarak bir etki yaratacağını söylüyor.

Toplum Çalışmaları Enstitüsü’nün Yağmur Uzunırmak, Yusuf Tuna Alemdar ve Anıl İsmet Aşcı tarafından hazırlanan anket sonuçlarına göre ise Ankara’daki esnaf boykotun işlerini olumsuz etkilediğini söyledi.

Toplum çalışmaları enstitüsü tarafından yapılan tüketim boykotu anketine göre başkent Ankara’da boykotun etkileri siyasi eğilimlere göre farklılık gösterdi. Anket sonuçlarına göre CHP’nin güçlü olduğu Çankaya ilçesindeki alışveriş merkezlerinde boykot sonrası yoğunluk ortalama 19 puan artarken, AK Parti’nin etkin olduğu Keçiören ve Yenimahalle gibi ilçelerde artış 4 puanı geçmedi.

Ankara’daki 384 esnaf ve işletme çalışanıyla yapılan anketin sonuçlarına göre, katılımcıların yüzde 48’i boykotun işlerini olumsuz yönde etkilediğini belirtti. Ayrıca, yüzde 56,7’lik bir kesim, boykotu ya haklı bulduğunu ya da siyasi sebeplerden dolayı anlaşılabilir gördüğünü ifade etti. Boykotun etkisi, özellikle büyük ölçekli işletmelerde daha belirgin olarak hissedildi.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın ödeme sistemleri verileri de boykotun etkisini ortaya koydu. Ramazan Bayramının alışveriş üzerindeki doğal etkileri ve maaş ödemeleri dikkate alındığında, 2025 yılı Ramazan Bayramı sonrası tüketimde yüzde 26’lık bir düşüş tespit edildi. Bu, boykotun ekonomik etkisinin oldukça belirgin olduğunu gösteriyor.

Analiz, boykotun toplumsal etkilerinin homojen olmadığını ve siyasi aidiyetin bu eylemlere katılımda önemli bir rol oynadığını ortaya koydu. Raporda, “Cumhur İttifakı seçmeninin yoğun olduğu bölgelerde iktidarın boykotu etkisizleştirmek için gösterdiği çabalar kısmen başarılı olsa da, muhalefet seçmeninin yoğun olduğu yerlerde boykot etkisi açıkça hissedildi” şeklinde bir değerlendirme yer aldı.

Yapılan anket sonuçlarına göre yapılan boykotun ekonomiye, küçük/büyük esnafa etkisinin olduğu yönünde ancak ekonomistlerin bu konudaki görüşü sembolik etki dışında bir etki olmaması yönünde.