Enflasyon rakamlarında "Gıda" bilmecesi: İstanbul ve Ankara yanarken Türkiye nasıl ucuzladı?
Kasım ayı enflasyon verilerinin açıklanmasının ardından gözler TÜİK, İTO ve TÜRK-İŞ arasındaki veri uyuşmazlığına çevrildi. Ekonomi yazarı Alaattin Aktaş, Ankara ve İstanbul’da gıda fiyatları artarken, ülke genelinde "düşüş" hesaplanmasındaki mantık hatasını sorguladı.
Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) verilerinin açıklanmasıyla birlikte ekonomistlerin hesaplamaları ile resmi veriler arasındaki makas yeniden gündeme geldi. Konuyu köşesine taşıyan Ekonomim yazarı Alaattin Aktaş, özellikle dar gelirlinin en önemli harcama kalemi olan "gıda enflasyonu"ndaki tuhaf tabloyu masaya yatırdı.
ÜÇ KURUM, ÜÇ FARKLI TÜRKİYE
Aktaş, yazısında Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), İstanbul Ticaret Odası (İTO) ve TÜRK-İŞ'in kasım ayı verilerini karşılaştırdı. Ortaya çıkan tablo ise kafaları karıştırdı. Verilere göre gıda fiyatlarındaki değişim şöyle gerçekleşti:
- TÜRK-İŞ (Ankara): Yüzde 4,98 Artış
- İTO (İstanbul): Yüzde 1,28 Artış
- TÜİK (Türkiye Geneli): Yüzde 0,69 Düşüş
"BU MATEMATİK NASIL ÇALIŞIYOR?"
İstanbul ve Ankara gibi nüfusun ve tüketimin kalbi olan iki büyük metropolde fiyatlar artarken, Türkiye genelinde gıdanın ucuzlamış olmasını eleştiren Aktaş, şu ifadeleri kullandı: "İstanbul’da fiyatlar artıyor, Ankara’da mutfak yanıyor ama Türkiye genelinde gıda ucuzluyor! Bu taban tabana zıtlık nasıl açıklanabilir? Elbette kurumların sepetteki madde ağırlıkları farklı olabilir, oranların birebir tutmaması normaldir. Ancak bir tarafta yüzde 5’e dayanan bir artış varken, diğer tarafta 'düşüş' hesaplanması izaha muhtaç bir durumdur."
Aktaş, TÜİK'in "ucuzlama" yönündeki hesaplamasının detaylarına inildiğinde de mantıklı bir izahat bulmanın zor olduğunu vurgulayarak, veriler arasındaki bu derin çelişkiye dikkat çekti.