5 TL’nin 20 yıllık değişimi: Un torbasından bisküviye, cebimizdeki en küçük banknotun hikâyesi

Son 20 yılda hızla artan fiyatlar, cebimizdeki en küçük banknot olan 5 TL’nin alım gücünü adeta eritti. 2005’te birkaç kilo meyve alınabilen 5 TL, bugün sadece küçük bir bisküviye denk geliyor.

Yıldan yıla artan fiyatlar, sadece mutfak alışverişini değil, “para” algısını da kökten dönüştürdü. Özellikle dijital ödemelerin yaygınlaşmasıyla birlikte nakit para taşıma alışkanlığı azaldı, ancak en küçük banknotun yaşadığı değişim, ekonomik hafızamızda yer eden güçlü bir sembol haline geldi.

2005: YENİ LİRA İLE BÜYÜK ALIŞVERİŞ

Ekonomim'den Şeyda Uyanık'ın haberine göre, 2005 yılında Türk lirasından altı sıfır atıldığında 5 TL, ciddi bir alım gücüne sahipti. O yıllarda zincir marketlerden 5 TL ile birkaç ürün almak mümkündü. 5 kiloluk un, yanında küp şeker ve sirke alındığında bile para üstü kalabiliyordu. 2 kiloluk unla birlikte fındık kreması ve gofret eklemek de mümkündü. Üstelik o yıllarda poşet ücretsizdi ve eve dönerken poşetler ağırdı.

2010: HÂLÂ “ALIŞVERİŞ PARASI” SAYILIYOR

2010’da fiyatlar henüz bugünkü kadar hızlı artmamıştı. 5 TL ile haşlanmış konserve kuru fasulye, nohut ve sirke alınabiliyor, hatta para üstü bile alınabiliyordu. Poşet hâlâ ücretsizdi, markete girmek “ekonomik” sayılıyordu.

2015: MEYVE TEZGÂHLARINDA HÂLÂ GEÇERLİ

2015’te 5 TL, hâlâ meyve pazarında iş görüyordu. Bir kilo muz, portakal veya nar alınabiliyor, hatta bazen birkaç meyve kombinasyonu bile yapılabiliyordu. 5 TL, hâlâ “çocuk harçlığı” olarak anlamlıydı.

2020: MARKETTE ALIM GÜCÜ ZAYIFLIYOR

2020’ye gelindiğinde tablo değişti. Artık fındık kreması almak mümkün değildi. 5 TL ile yalnızca 420 gram tavuk baget ya da 3 paket hazır noodle alınabiliyordu. Fiyatlardaki hızlı artış, 5 TL’nin reel değerini zayıflatmaya başlamıştı.

2025: SADECE BİR BİSKÜVİYE DENK

Bugün, 2025 itibarıyla 5 TL’nin hikâyesi bambaşka bir noktada. Market raflarında 5 TL’ye yalnızca küçük bir dolgulu bisküvi alınabiliyor. Artık bu banknot, alışverişte değil, nostaljik bir hatırada yaşıyor.
Bir zamanlar çocukların bakkala koşarken eline tutuşturulan 5 TL’lik harçlık, şimdi sembolik bir değere dönüştü.

5 TL’NİN DOLAR VE ALTIN KARŞISINDAKİ YOLCULUĞU

2005 sonunda 5 TL, 3,7 dolara eşdeğerdi. Bugün ise aynı miktar yalnızca 12 cent ediyor.

29 Aralık 2005’te gram altın (22 ayar) 22,4 TL’ydi. Yani 1 gram altın almak için yaklaşık 5 adet 5 TL banknot yeterliydi ve üstü bile kalıyordu. Günümüzde 22 ayar gram altın 5 bin 820 TL seviyesinde. Bu da 1 gram altın için bin 164 adet 5 TL’lik banknota denk geliyor.