Uzmanlardan uyarı! İsrail'in uluslararası soruşturmalara müdahalesi, hukuk sistemini tehdit ediyor!

Uluslararası hukuk uzmanları, İsrail’in Gazze'deki eylemlerini araştıran kişi ve kurumlara yönelik baskı ve müdahalelerinin yalnızca bireysel soruşturmaları değil, tüm uluslararası hukuk sisteminin işleyişini hedef aldığını belirtiyor. İsrail’in özellikle Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) ve Birleşmiş Milletler (BM) mekanizmalarına yönelik tutumu, İkinci Dünya Savaşı sonrası oluşturulan adalet yapılarının sürdürülebilirliğini tartışmaya açtı.

BM Filistin Özel Raportörü Francesca Albanese’e yönelik yaptırımlar, UCM Başsavcısı Kerim Han’a yönelik baskı iddiaları ve BM’nin Filistin topraklarındaki bağımsız soruşturma komisyonu üyelerinin istifası, uluslararası soruşturma yapılarının üzerindeki siyasi baskıyı gözler önüne serdi.

“KURUMSAL YAPI TEHDİT ALTINDA”

Liverpool John Moores Üniversitesi Hukuk Profesörü Triestino Mariniello, UCM nezdinde Filistinli mağdurların avukatlarından biri olarak yaptığı değerlendirmede, İsrail’in kurumlara dönük müdahalesinin hedefe yönelik olmaktan öte, yapısal bir tehdit oluşturduğunu söyledi.
“Eğer kurumun personeli tehdit ediliyorsa, bu durum sadece belirli bir soruşturmayı değil, tüm adalet yapısını etkiler” diyen Mariniello, bu sürecin İkinci Dünya Savaşı sonrası kurulan sistemleri ciddi biçimde zedeleyebileceğine dikkat çekti.

ABD’nin UCM personeline yönelik uyguladığı yaptırımlara da değinen Mariniello, “Acil durum yasalarının, adalet sağlamaya çalışan kişilere karşı kullanılması ciddi bir çelişkidir” ifadelerini kullandı. Mariniello’ya göre Avrupa Birliği, UCM personeline yönelik yaptırımların etkisini azaltabilecek araçlara sahip olsa da bu yönde somut bir adım atmıyor.

“İHLALLER SİSTEMATİK VE KAPSAMLI”

İsrail’in sadece Gazze’deki saldırıları değil, aynı zamanda bu saldırılara yönelik hukuki süreçleri engelleme çabalarının da uluslararası insancıl hukukun temel ilkelerini hedef aldığına işaret eden Mariniello, “Hastanelere, okullara, dini yapılara ve sivillere yönelik sistematik saldırılar, savaş hukukunun çiğnenmesi anlamına geliyor” dedi.

UCM’nin devlet desteği olmadan siyasi baskılara direnmesinin zor olduğunu belirten hukukçu, “Uluslararası mahkemeler tarihsel olarak siyasi baskılara maruz kaldığında, devlet desteği yoksa direnç gösteremezler. Eğer UCM, baskılara boyun eğerse, bu adalet arayan binlerce insan için büyük bir hayal kırıklığı olur” diye konuştu.

“İsrail’in stratejisi öncesine dayanıyor”

Edinburgh Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Nicola Perugini ise İsrail’in uluslararası hukuk kurumlarına yönelik baskılarının 7 Ekim 2023'ten önce başladığını, ancak sonrasındaki süreçte daha sistematik bir hâl aldığını vurguladı. Perugini, “İsrail, uluslararası soruşturma mekanizmalarını uzun süredir ‘antisemitik’ ve önyargılı olarak nitelendiriyor. Ancak 7 Ekim sonrası bu strateji daha agresif bir boyut kazandı” değerlendirmesinde bulundu.

Perugini, İsrail’in ABD’nin dış politika anlayışıyla örtüşen bir çizgi izlediğini ve uluslararası hukuk sistemini etkisizleştirme yönünde adımlar attığını söyledi. Perugini, “Bu düzen, hiçbir zaman Filistinlilere gerçek anlamda adalet sağlamadı. Ancak şu anda tanık olduğumuz şey, uluslararası hukukun daha da zayıflaması ve soykırımın gölgesinde bu sistemin sessizce çöküşü” ifadelerini kullandı.

“Mahkemeler geri adım atmadı”

Buna karşın Perugini, Uluslararası Ceza Mahkemesi ve Uluslararası Adalet Divanı’nın (UAD), tüm baskılara rağmen geri adım atmadığını belirterek, “Netanyahu, Gallant ve diğer İsrailli yetkililere yönelik soruşturmalar hâlen devam ediyor. Mahkemeler, savaş suçları ve insanlığa karşı suçlara dair ciddi kanıtlara sahip” dedi.

Uzmanlara göre, mevcut süreç yalnızca Gazze’deki sivillerin adalet arayışını değil, tüm uluslararası hukuk düzeninin geleceğini ilgilendiriyor. İsrail’in soruşturmalara yönelik tutumu, kurumların tarafsızlığını ve etkinliğini koruma mücadelesini de zora sokuyor.