Tek bir parmak hareketiyle beyniniz küçülebilir! TikTok, YouTube ve Reels…

TV100 kanalında yayınlanan programda, çocukların TikTok, YouTube Shorts ve Instagram Reels gibi kısa video içeriklerini uzun süre tüketmesinin etkileri ele alındı. Programa konuk olan Psikolog Irmak Kerimoğlu, özellikle son yıllarda artan ekran süresinin çocukların bilişsel işlevleri üzerinde ciddi riskler oluşturduğunu belirtti.

KAYDIRMA FAALİYETİ BEYNİN KAPASİTESİNİ DÜŞÜRÜYOR

Kerimoğlu, “Çocuklar saatlerce TikTok, YouTube ve Reels videoları kaydırdığında ne olur?” sorusuna yanıt verirken, kısa ve hızlı içerik tüketiminin dikkat süresini azalttığını, odaklanmayı zorlaştırdığını ve karar verme kapasitesini düşürdüğünü vurguladı.

Program sırasında ekrana yansıyan bilgi bandında da “TikTok ve Reels beyni çürütüyor, gençlerde dikkat, odak ve karar verme kapasitesi düşüyor” ifadeleri yer aldı.

Uzman isim, ebeveynlerin çocuklarının sosyal medya kullanımını düzenlemesinin kritik olduğunu, özellikle gelişim çağında yüksek hızda içerik tüketiminin beyin yapısını etkileyebileceğini söyledi.

Peki sosyal medya platformlarında görselleri kaydırmanın ne gibi zararları var? İşte yanıtı...

1. Dikkat ve odak süresinde azalma

Kısa videolar hızlı ödül sağladığı için, beyin daha uzun ve sabit dikkat gerektiren işlere karşı isteksizleşiyor. Bu durum:

• Dikkat süresinin kısalması
• Odaklanma güçlüğü
• Bir iş üzerinde kalamama
• Sabırsızlık ve kolay sıkılma gibi sonuçlar doğurabiliyor.

2. Ödül sistemi bozulması ve dopamin bağımlılığı

Sonsuz kaydırma, her aşağı çekişte “acaba şimdi ne gelecek?” beklentisini tetikliyor. Bu da dopamin sistemini sürekli uyarıyor. Uzun vadede:

• Daha çok uyarana ihtiyaç duyma
• Normal aktivitelerden keyif almama
• Bağımlılık benzeri kullanım artışı görülebiliyor.

3. Uyku düzeni bozulması

Özellikle gece saatlerinde kaydırma:

• Mavi ışık nedeniyle melatonin üretimini düşürüyor
• Uykuyu geciktiriyor
• Uyanınca yorgun hissettirmeye yol açıyor
• Beynin dinlenme döngüsünü bozuyor

4. Anksiyete ve stres artışı

Sürekli değişen görüntüler beyin için aşırı uyarıcı. Ayrıca içeriklerin çoğu, kıyaslamayı tetikleyen sosyal karşılaştırmalar yaratıyor. Sonuçlar:

• Gerginlik
• Yetişememe hissi
• Başkalarının hayatlarıyla kendininkini karşılaştırma
• Sosyal anksiyete

5. Depresif belirtileri artırma

TikTok/Instagram akışı, hızlı mutlu görüntüler sunarken, gerçek hayat daha yavaş ve daha karmaşık. Bu kontrast:

• Motivasyon düşüklüğü
• Anhedoni (keyif alamama)
• Kendini yetersiz hissetme gibi depresif belirtileri tetikleyebilir.

6. Beyin gelişimi üzerindeki etkiler

Nörogelişimsel çalışmalarda, erken yaşta aşırı kısa video tüketiminin:

• Prefrontal korteks gelişimini olumsuz etkileyebileceği
• Dürtü kontrolünü zayıflatabileceği
• Karar verme, planlama, çalışmayı sürdürme gibi yürütücü işlevleri azaltabileceği öne çıkıyor.

7. Fiziksel sorunlar

Telefonu elde tutarak saatlerce kaydırmak yalnızca beynin değil bedenin de düşmanı.

• Boyun ve sırt ağrısı: Telefon omurga açısını bozuyor. “Tech neck” denilen boyun eğrilikleri artık yaygın.
• Göz yorgunluğu: Sürekli parlak ekran, göz kuruluğu ve bulanık görmeye sebep oluyor.
• Baş ağrısı: Hem ekrandan hem de yoğun dopamin dalgalanmalarından tetikleniyor.

8. Tüketim sonrası “zihinsel sis” hissi

Birçok kişi uzun kaydırma sonrası:

• Dağınık zihin
• Konsantrasyon eksikliği
• Ne izlediğini hatırlamama
• Bir boşluk ve pişmanlık hissi yaşadığını ifade ediyor.

Bu durum, beynin aşırı uyarılma sonrası kısa süreli “kapanma” tepkesi.

9. Öğrenme kapasitesinde düşüş

Sürekli hızlı tüketim, beynin bilgiyi işleme biçimini etkiliyor. Daha derin odak gerektiren işler zorlaşıyor:

• Ders çalışma
• Araştırma yapma
• Kitap okuma
• Yazı yazma gibi faaliyetlere karşı tahammül azalıyor.