Nükleer Düzenleme Kurumu (NDK) nerede, hangi işlemler yapılır? İşte detaylar...

Nükleer Düzenleme Kurumu (NDK), Türkiye'de nükleer güvenlik, radyasyon güvenliği, nükleer madde güvenliği ve koruma ile radyoaktif atık yönetimi alanlarında düzenleme ve denetleme yetkisine sahip tek kuruluştur. NDK, herhangi bir nükleer faaliyetin gerçekleştirilmesi için gerekli izinleri vermekle ve bu izinlerin şartlarına uyulup uyulmadığını denetlemekle yükümlüdür. Kurumun temel amacı, nükleer tesislerin ve faaliyetlerin insan sağlığına ve çevreye zarar vermeden en yüksek güvenlik standartlarında yürütülmesini sağlamakta.

NDK İZİN SÜREÇLERİ: LİSANSLAMA NASIL YAPILIR?

Nükleer santral veya büyük ölçekli radyoaktif tesis projeleri, NDK'nın aşamalı ve detaylı bir izin (lisanslama) sürecinden geçmek zorundadır. Bu süreç, projenin en başından, tesisin işletmeden çıkarılmasına kadar uzanan kritik aşamaları içerir. İlk aşama olan Yer Lisansı, bir nükleer tesisin inşa edileceği yerin, deprem, sel ve diğer çevresel riskler açısından uygun olup olmadığının NDK tarafından incelenmesi ve onaylanmasıdır.

Ardından, tesisin onaylanan yerinde, NDK tarafından belirlenen güvenlik standartlarına uygun olarak inşaata başlama izni olan İnşaat Lisansı verilir; bu aşamada tasarım detayları incelenir. İnşaat tamamlanıp tüm güvenlik sistemleri test edildikten sonra, tesisin ticari işletmeye alınabilmesi için verilen izin olan İşletme Lisansı süreci başlar.

Bu, denetimin en sıkı yapıldığı aşamadır. Son olarak, tesisin ekonomik ömrünü tamamlamasının ardından, güvenli bir şekilde kapatılması ve söküm işlemlerinin yapılması için gerekli olan İşletmeden Çıkarma (Söküm) Lisansı aşaması bulunur. Bu izinlerin tümü, başvurucu kuruluşun sunduğu kapsamlı güvenlik analizleri, tasarım belgeleri ve kalite güvence programları NDK uzmanları tarafından titizlikle değerlendirildikten sonra verilmektedir.

DENETİM VE UYGULAMA: NDK NASIL DENETLİYOR?

NDK, izin verdiği faaliyetlerin belirlenen güvenlik ve koruma şartlarına uygunluğunu sağlamak için düzenli ve ani denetimler gerçekleştirir. Radyasyon Güvenliği Denetimi kapsamında, radyoaktif madde kullanan hastaneler, sanayi tesisleri ve araştırma merkezleri gibi kurumların çalışanlarını ve çevreyi radyasyondan koruma önlemleri incelenir. Nükleer Güvenlik Denetimi ise nükleer santrallerde sistemlerin, operasyonel prosedürlerin ve acil durum planlarının uluslararası standartlara uygunluğunu yerinde kontrol eder. Denetimler sonucunda güvenlik açıklarının veya ihlallerin tespit edilmesi durumunda NDK, faaliyetin durdurulması, idari para cezaları veya lisansın iptali gibi yasal yaptırımlar (müeyyideler) uygulama yetkisine sahiptir. Bu yetki, nükleer ve radyasyon güvenliği kültürünü tesislerde en üst düzeyde tutmayı amaçlamaktadır.

RADYOAKTİF ATIK YÖNETİMİ VE GÜVENLİK

NDK'nın kritik görevlerinden biri de radyoaktif atıkların güvenli yönetimidir. Kurum, atıkların toplanması, işlenmesi, depolanması ve nihai bertarafı süreçlerini düzenler ve denetler. Radyoaktif maddelerin kötü niyetli kullanımlara karşı korunması anlamına gelen nükleer koruma faaliyetleri de Kurumun sorumluluğundadır. Ayrıca, tesislerdeki nükleer maddelerin envanterinin doğru tutulmasını sağlayan ve uluslararası yükümlülükler kapsamında yer alan emniyet denetimleri (safeguards) de NDK’nın görev kapsamındadır. Bu tüm süreçler, uluslararası anlaşmalar ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) ile işbirliği içinde yürütülmektedir.