Her gün yanından geçtiğiniz bu çeşmede Atatürk’ün izi var: O fotoğrafın çekildiği yer!
Ankara’nın tam kalbinde, çoğu kişinin varlığından bile haberdar olmadığı bu tarihi köşe, Cumhuriyet’in en özel anlarından birine tanıklık etti. Hikâyesini öğrenince bir daha önünden aynı şekilde geçemeyeceksiniz.
Başkentin merkezinde, Şehit Ersan Caddesi üzerindeki Basın Şehitleri Parkı, her gün yüzlerce kişinin önünden geçtiği ama az kişinin hikâyesini bildiği bir hatıraya ev sahipliği yapıyor. İngiliz Büyükelçiliğinin tam karşısındaki taş çeşme, 1921 yazında Mustafa Kemal Paşa ile Salih Bozok’un birlikte çekildiği o meşhur fotoğrafın çekildiği yer.
TARİHİ KAREYE UZANAN YOL
Mustafa Kemal Paşa, 1921 yılının yaz aylarında Çankaya’daki bağ evine taşındı. Yakınındaki eve ise Salih Bozok ailesiyle birlikte yerleşti. Paşa, sık sık Bozok’un evine gider, bahçedeki taş çeşmenin başında dinlenirdi. O ziyaretlerden birinde, Paşa’nın çeşme başında, yanında Salih Bozok ile yer aldığı unutulmaz fotoğraf, Foto Zabiti Esat Nedim Tengizman tarafından çekildi.
ARAŞTIRMACILARIN İZİ SÜRMESİYLE ORTAYA ÇIKTI
Yıllarca bu fotoğrafın nerede çekildiği bilinmedi. Cumhuriyet'in aktardığı bilgilere göre Ankara kent tarihi araştırmacısı Burak Kaya, çeşmenin Salih Bozok’un evinin bahçesinde olduğu bilgisinden yola çıkarak iz sürdü. Fotoğraftaki taş işçiliği, desenler ve kurna yapısını tek tek inceleyen Kaya, bu çeşmenin bugün Basın Şehitleri Parkında hâlâ ayakta olduğunu tespit etti.
ZAMANLA DEĞİŞTİ AMA AYAKTA KALDI
1921’de sürekli akan çeşme, bugün çalışmıyor. Zaman içinde zeminin yükselmesiyle yalak kısmı yaklaşık 35 santimetre yukarıda kalmış. Ancak kurnası, taş süslemeleri ve genel görünümü hâlâ yıllar önceki fotoğraftaki gibi.
CUMHURİYET’İN SESSİZ TANIĞI
Bir dönem Salih Bozok’un kiracı olarak yaşadığı bu ev ve arsası, 1925’te İngiliz hükümetine satıldı. Bugün park düzenlemesi içinde halka açık olan çeşme, Cumhuriyet’in ilk yıllarına tanıklık eden sessiz bir miras olarak Ankara’nın tam ortasında varlığını sürdürüyor.