CHP Ankara Milletvekili Yaman’dan sağlık bütçesine sert eleştiri!

CHP Ankara Milletvekili Aylin Yaman, TBMM’de Sağlık Bakanlığı bütçesi üzerine yaptığı konuşmada Türkiye’de sağlık hizmetlerine erişimin ekonomik yük nedeniyle zorlaştığını, bütçenin ise halk sağlığını güçlendirmek yerine sorunları derinleştirdiğini söyledi.

Yaman, Türkiye’de sağlık hizmetlerinden yararlanabilmek için zorunlu olan Genel Sağlık Sigortası (GSS) priminin bugün Resmî Gazete’de yayımlanan kararla brüt asgari ücretin yüzde 3’ünden yüzde 6’ya çıkarıldığını, böylece aylık tutarın 781 TL’den bin 560 TL’ye yükseldiğini hatırlattı.

Bir Ocak’ta asgari ücret artışıyla tutarın yeniden artacağını kaydeden Yaman, yaklaşık 10 milyon vatandaşın 100 milyar lirayı aşan GSS borcu bulunduğunu belirterek, “Borç erteleme müjdesi verilip hemen ardından primlerin iki katına çıkarılması sağlık hizmetini erişilmez kılıyor.” dedi.

GSS borcu olan vatandaşların muayene olabildiğini ancak ilaçlarını kendi ceplerinden ödemek zorunda kaldığını vurguladı.

Türkiye’de bir kişinin yılda 12,2 kez sağlık kurumuna müracaat ettiğini, OECD ortalamasının ise 6,4 olduğunu ifade eden Yaman, sevk mekanizmasının olmayışının ciddi yük oluşturduğunu söyledi.

Hekimlere erişimde zorluk bulunduğunu belirten Yaman, uzman hekimlerin yüzde 30’unun ve diş hekimlerinin yüzde 58’inin özel sektörde görev yaptığını, bu nedenle kamunun insan kaynağı açısından giderek güç kaybettiğini vurguladı.

ACİL SERVİSLERDE 140 MİLYON BAŞVURU

Yaman, sevk zinciri eksikliği nedeniyle hastaların çözümü acil servislerde aradığını belirterek 2023 yılında acil servislere yaklaşık 140 milyon başvuru yapıldığını aktardı.

Tüm ayakta başvuruların yüzde 25’inin acillerden gerçekleştiğini ifade eden Yaman, “Paramedik ve ATT sayısındaki yetersizlik, hekim iş yükünü artırıyor, şiddeti büyütüyor.” dedi.

HASTANE YATAK VE YOĞUN BAKIMDA BÖLGESEL EŞİTSİZLİK

Yaman, 10 bin kişiye düşen hastane yatağı hedefinin 33,5 olarak belirlendiğini ancak mevcut durumun 31,2 olduğunu, Batı Anadolu’da 41,1 iken Güneydoğu Anadolu’da 26,3’e gerilediğini vurguladı. Yoğun bakım yatağında da Batı Anadolu’da 7,1, Kuzeydoğu Anadolu’da 4,4 olduğunu belirten Yaman, hedeflerin bölgesel değil genel konulduğunu, bunun nitelik sorununu büyüttüğünü ifade etti.

“HEDEF ÖZEL SEKTÖRÜ DEĞİL KAMUYU GÜÇLENDİRMEK OLMALI”

Türkiye’de 100 bin kişiye düşen diş hekimi sayısının 62 olduğunu ve hedefin 68 olarak belirlendiğini belirten Yaman, bu artışın kamuyu güçlendirmediğini söyledi:

“Diş hekimlerinin yüzde 58’i özelde. Sorun sayıyı artırmak değil, kamuya diş hekimi kazandırmak.”

Ayrıca pilot olarak başlayan aile diş hekimliği uygulamasının akıbetine dair soruların yanıtsız kaldığını ekledi.

SAĞLIK PERSONELİ EKSİKLİĞİ: “ATAMALAR YAPILMADI, KİRALAR ÖDENDİ”

Yaman, Ekim ayında açıklanan 15.247 personel atamasının hâlâ başlatılmadığını, pek çok personelin ev kiralayarak ekonomik planlama yaptığını ancak mağdur edildiğini belirtti.

Birçok sağlık meslek grubunun hâlâ meslek kanunundan yoksun şekilde güvensiz koşullarda çalıştığını ifade etti.

Hemşire sayısının OECD ortalamasının üçte biri seviyesinde olduğunu, hem hemşire hem uzman hemşireliğin göz ardı edildiğini söyledi.

KANSER TARAMALARINDA GERİ SIRALARDAYIZ

Yaman, OECD’nin sağlık hizmet kalite endeksine göre Türkiye’nin:

Mamografi tarama oranında 34 Avrupa ülkesinde yüzde 31 ile sondan üçüncü,
Serviks kanserinde her gün 7 kadının tanı aldığı, 3 kadının hastalıktan öldüğü
verilerini hatırlattı.

HPV AŞISI İÇİN BÜTÇE AYRILDI MI?

Sağlık Bakanının 13 Haziran 2025’te TRT’de HPV aşısının yıl sonunda ücretsiz uygulanacağını açıkladığını hatırlatan Yaman:

“Bu uygulama için bütçede bir kaynak ayrıldı mı?” diye sordu.

TEDAVİ EDİLEBİLİR ÖLÜM HIZI OECD’NİN ÇOK ÜZERİNDE

Yaman, tedavi edilebilir ölüm hızının OECD ortalaması 100.000’de 80 iken Türkiye’de 144 olduğunu belirtti.

İskemik kalp hastalıklarının ölümlerin ilk sırasında bulunduğunu, pnömoninin ikinci sırada yer aldığını söyledi.

OBEZİTE VE DİYABET: “10 MİLYON KİŞİYİ TARAMAKLA SORUN ÇÖZÜLMÜYOR”

Türkiye’de obezite oranının OECD ortalamasını geçtiğini belirten Yaman:

OECD ortalaması: yüzde 54
Türkiye: yüzde 56 dedi.

Ayrıca diyabet oranının yüzde 16,6 ile OECD ortalamasının yüzde 8,6 neredeyse iki katı olduğuna dikkati çekti.

Sağlıklı Hayat Merkezlerinin sayısının 286 olduğunu fakat bu kapasiteyle obezite ve diyabetle mücadelede sürdürülebilir bir yapı kurulamayacağını ifade etti. Yaman, “Merkez başına 23.000 obez hasta düşüyor. Bu mümkün değil.” dedi.

GLİKOZ SENSÖRLERİ VE KORUYUCU SAĞLIK HİZMETLERİ

SGK’nın glikoz sensörlerini yaş sınırı olmadan karşılaması gerektiğini savunan Yaman, “Tıbben gerekli, ekonomik açıdan da uzun vadede tasarruf sağlayacak." dedi.

Koruyucu sağlık hizmetlerinin bütçe payının düşerek yüzde 27,5 seviyesine gerilediğini belirtti.

AİLE SAĞLIĞI MERKEZLERİ KAPANIYOR

Kira maliyetleri nedeniyle kapanan aile sağlığı merkezlerine dikkat çeken Yaman, Sağlık Komisyonu’nda yılda bin ASM yapılacağı sözü verilmesine rağmen 2026 programında hedefin 100 ASM olduğunu söyledi.

Aile hekimlerinin kamu binalarında hizmet vermesinin zorunlu hale getirilmesi gerektiğini vurguladı.

PALYATİF BAKIM VE EVDE BAKIMDA YETERSİZLİK

Türkiye’de 7.537 palyatif bakım yatağı bulunduğunu belirten Yaman, yaşlanan nüfus için bu rakamın yetersiz olduğunu söyledi.

Evde bakımda standart bulunmadığını, Sağlık Bakanlığı ve Aile Bakanlığı arasındaki hizmet farklarının vatandaşı mağdur ettiğini ifade etti.

“HEKİMİN YARI KAPASİTESİ SİSTEME KAYITLI”

Yaman, MERS üzerinden randevulu hasta oranının yüzde 50 olduğunu, hedefin ise yüzde 55 olarak belirlenmesinin kabul edilemez olduğunu söyleyen, “Bu durum hekimleri tüketiyor.” dedi.

TAŞERON SİSTEM UYARISI

Laboratuvar ve radyolojide maliyet odaklı taşeron modelin hasta güvenliğini tehdit ettiğini belirten Yaman, uzmanlık dışı personelin kritik alanlarda çalıştırıldığını vurguladı.

“TEK SAĞLIK” YAKLAŞIMI VE VETERİNER HEKİMLER

Yaman, veteriner hekimlerin sağlık meslek grubu olarak değerlendirilmemesinin büyük bir eksiklik olduğunu söyleyerek, “Zoonoz hastalıklar ve gıda güvenliği çağın belirleyici sorunları olacak ama Türkiye hazırlıksız.” dedi.

“BÜTÇE SAĞLIK SİSTEMİNE GÜVEN VERMİYOR”

Konuşmasının sonunda Yaman, “Merkezi bütçenin yüzde 7,8’i Sağlık Bakanlığı’na ayrılmış. Ancak yanlış öncelikler, plansız dağılım ve personel eksikliği nedeniyle bu bütçe sağlık sisteminin geleceği için güven vermiyor.” ifadelerini kullandı.