Anayasa Mahkemesi nerede, nasıl gidilir? Görevleri ve kritik yetkileri neler?

Türkiye’nin en yüksek anayasal yargı organı olan Anayasa Mahkemesi (AYM), hem hukukun üstünlüğünün korunması hem de temel hak ve özgürlüklerin güvence altına alınması açısından kritik bir görev üstleniyor. Ankara’nın Çankaya ilçesindeki modern yerleşkesinde faaliyet gösteren Mahkeme, kuruluşundan bu yana Türkiye’nin demokratik yapısında belirleyici bir rol oynuyor.

ANAYASA MAHKEMESİ’NİN KONUMU VE ULAŞIM BİLGİLERİ

Anayasa Mahkemesi, Ahlatlıbel Mahallesi, İncek Şehit Savcı Mehmet Selim Kiraz Bulvarı No: 4, Çankaya/Ankara adresinde bulunuyor.

Kuruma ulaşım için başlıca seçenekler:

Otobüs: 191, 192 ve 193 numaralı hatlar bölgeden geçiyor.
Metro: En yakın metro durağı Sıhhiye. Kızılay–Batıkent (M1), Kızılay–Çayyolu (M2) ve Keçiören (M4) hatlarından Sıhhiye’de inildikten sonra kısa bir yürüyüşle ulaşım sağlanabiliyor.
Tren: Başkentray’ın Yenişehir durağı, Anayasa Mahkemesi’ne yaya mesafesinde.

KURULUŞ VE TARİHSEL GELİŞİM

Anayasa Mahkemesi, Türkiye’de demokrasi ve hukukun üstünlüğünü güvence altına almak amacıyla 25 Nisan 1962 tarihinde kuruldu.

1961 Anayasası ile Kuruluş: Mahkemeye, kanunların ve TBMM İçtüzüğü’nün Anayasa’ya uygunluğunu hem şekil hem de esas yönünden denetleme yetkisi verildi.
1982 Anayasası ile Yetki Genişlemesi: Kanun hükmünde kararnamelerin denetimi ve anayasa değişikliklerine ilişkin şekil denetimi de görevler arasına eklendi.
2010 Anayasa Değişikliği: Bireysel başvuru hakkı tanındı; Mahkeme'nin üye sayısı 17’den 15’e indirildi.
İlk Başkan: 1962–1964 döneminde görev yapan Sünuhi Arsan, Mahkeme’nin ilk başkanı olarak tarihe geçti.

ANAYASA MAHKEMESİ’NİN GÖREVLERİ

Anayasa Mahkemesi, Türkiye’de anayasal düzenin korunması ve temel hakların güvence altına alınması için çok yönlü görevler üstleniyor:

Anayasaya Uygunluk Denetimi: Kanunların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve TBMM İçtüzüğü’nün Anayasa’ya uygunluğunu incelemek.
Bireysel Başvuruları Karara Bağlama: 23 Eylül 2012’den itibaren temel hak ve özgürlük ihlali iddialarını değerlendirmek.
Siyasi Partilerin Denetimi: Kapatma davaları ve mali denetimler Mahkeme tarafından yürütülüyor.
Yasama Dokunulmazlığı ve Milletvekilliğinin Düşmesi: Bu konularda başvuru olduğunda nihai karar merci olarak görev yapmak.
Yüce Divan Görevi: Cumhurbaşkanı, bakanlar ve yüksek yargı mensuplarının görevle ilgili suçlarını yargılamak.
Uyuşmazlık Mahkemesi Üyelerinin Seçimi: Mahkeme, Uyuşmazlık Mahkemesi’nin başkanını kendi üyeleri arasından belirliyor.

ÜYELER VE KURUMSAL YAPI

Anayasa Mahkemesi 15 üyeden oluşuyor.

12 üye Cumhurbaşkanı,
3 üye ise TBMM tarafından seçiliyor.
Mahkemede ayrıca başkan, başkanvekilleri ve raportörler görev yapıyor. Görev, yetki ve çalışma usulleri 6216 sayılı Kanun ile düzenleniyor.

Mahkemenin üyeleri arasında çeşitli akademik ve yargısal geçmişe sahip isimler bulunuyor. Bunlar arasında İrfan Fidan, Kenan Yaşar, Muhterem İnce, Yusuf Şevki Hakyemez, Yıldız Seferinoğlu gibi isimler sayılabiliyor.

DEMOKRATİK DÜZENİN TEMİNATI

Anayasa Mahkemesi, kuruluşundan bu yana bağımsız ve tarafsız yapısıyla Türkiye’nin hukuki ve demokratik düzeninin korunmasında kilit rol oynamaya devam ediyor. Bireysel başvuru mekanizmasının devreye girmesiyle birlikte, vatandaşların temel hak ihlallerine karşı başvurabileceği en üst yargı merci halinde yer alıyor.