Emekli kök maaşı nedir, nasıl hesaplanır ve vatandaşlar bu maaşı nereden, nasıl öğrenebilir?

Emeklilerin maaşlarında yapılan düzenlemelerde sıkça karşılaşılan "kök maaş" kavramı, Temmuz 2025 zamlarıyla birlikte yeniden gündeme geldi. Emekli kök maaşı, yapılan zamların ve refah paylarının doğru anlaşılması için kritik bir öneme sahip. Ancak bu kavram, kamuoyunda zaman zaman karışıklıklara neden olabiliyor. Peki emekli kök maaşı nedir, nasıl hesaplanır ve vatandaşlar bu maaşı nereden öğrenebilir? İşte detaylar...

KÖK MAAŞ NEDİR?

Kök maaş, emeklinin geçmiş çalışma hayatına, prim gün sayısına ve kazancına göre hesaplanan, herhangi bir zam, refah payı veya taban maaş düzenlemesi eklenmeden önceki "ham" maaş tutarıdır. Yani devletin çeşitli dönemlerde yaptığı artışlardan önce, emekliye aslında bağlanan asıl maaş miktarını ifade eder.

Örneğin bir emeklinin maaşı 5.500 TL olabilir. Ancak bu rakam, kök maaşa yapılan zamlar ve ek ödemelerle oluşmuş olabilir. Oysa kök maaşı 4.200 TL olabilir. Devletin yaptığı yüzde 25'lik zam kök maaşa uygulanır; bu da 1.050 TL artış demektir. Son maaşı ise 4.200 + 1.050 = 5.250 TL olur. Bu, yeni maaşın bazen asgari emekli maaşı olan 10.000 TL'nin altında kalabileceği ve o nedenle devletin fark ödeyebileceği anlamına gelir.

KÖK MAAŞ NASIL HESAPLANIR?

Kök maaşın hesaplanması için emeklinin prim gün sayısı, sigortalı olarak çalıştığı süre boyunca kazandığı brüt ücret, çalışma statüsü (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) gibi unsurlar dikkate alınır. Bu veriler doğrultusunda Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından bir aylık bağlama oranı belirlenir ve bu oran üzerinden emeklinin maaşı hesaplanır.

Ancak maaşlara yapılan refah payı artışları ya da en düşük emekli maaşı uygulaması, kök maaşa doğrudan yansımaz. Bu yüzden yapılan zam oranları ile emekli maaşlarının birebir aynı şekilde artmaması bu sistemden kaynaklanır.

KÖK MAAŞ NEREDEN VE NASIL ÖĞRENİLİR?

Emekliler, kök maaşlarını e-Devlet üzerinden SGK'nın "4A/4B Emekli Aylık Bilgisi" hizmetinden öğrenebilir. Burada görünen maaş detaylarında;

- “5510 Ek Ödeme” ve
- “Aylık Tutar”

başlıkları yer alır. Aylık tutar kısmında görülen rakam emeklinin kök maaşıdır. Örneğin aylık tutar 6.200 TL, 5510 Ek ödeme 248 TL ise, bu durumda kök maaş 6.200 TL’dir. Yüzde 25 zam bu tutar üzerinden hesaplanır.

KÖK MAAŞI BİLMEK NEDEN ÖNEMLİDİR?

Kök maaşın bilinmesi, yapılan zamların etkisini doğru değerlendirmek açısından önemlidir. Çünkü asgari emekli maaşı uygulaması nedeniyle birçok emeklinin maaşı sabit kalabilirken, kök maaşı daha düşük kaldığı için zamlardan etkilenmeyebilir. Bu da emeklilerin maaşlarında bekledikleri artışı görememelerine neden olabilir.